محەمەد حەمە تەقی
ئابووری یەکێک لەبنەماکانی هێزی کۆمەڵگە، ئەو کۆمەڵگەیەی توانای دابینکردنی پێداویستییەکانی رۆژانە و خۆراکی پێویستی خۆی هەبێت کۆمەڵگەیەکی ئازاد و ئارامە، ئازادە چونکە لەپێناو بەدەسهێنانی پێداویستییەکانی ناکەوێتە ژێر کاریگەریی و فشاری لایەن و گروپی ناجۆر و دەرەکییەوە، هیچ لایەنێک ناتوانێت بۆ مەرامی خۆی بەکاری بهێنێت و سیاسەتی خۆی بەسەردا بسەپێنێت، کۆمەڵگەی بەرهەمهێن، کۆمەڵگەیەکی ئارام و سەقامگیرە، کۆمەڵگەیەکە کەمترین کێشەی کۆمەڵایەتی و ململانێی ناجۆری تێدایە، چونکە خێزانی کۆمەڵگەی بەرهەمهێن لەماڵی ئاوەدان و پڕ بەرهەمدا دەژی. کورد دەڵێت: «کاسەی پڕ ئاشتی ماڵە»، لەو جۆرە کۆمەڵگایانەدا کەمترین هەست بە جیاوازی نێوان ژن و پیاو و جیاوازی چینایەتی دەکرێت، هەمووی مژوڵی کارو فەرمانە، لەم ڕووەوە هەورامیەکان سەرمەشقی کۆمەڵگەی کوردین.
پێش شاڵاوەکانی ئەنفال و خاپورکردنی گوندەکانی ئەم بەشەی کوردستان، کۆمەڵگەی کوردی کۆمەڵگەیەکی بەرهەمهێن بوو، کشتوکاڵ و ئاژەڵداری لەبرەودابوو، جووتیاری کورد چنگی لەخاک گیرکردبوو، تۆپباران و زۆر و ستەمی رژێی بەعس نەیتوانی لە زەوی و زارو زێدی خۆی دایبڕێت، گوندنشینەکان لەپاڵ رەنج و ماندووبوونی خۆیاندا لە خزمەت و هاوکاری پێشمەرگەشدابوون، کارکردن بوو بوو بە بەشێک لە کەلتووری کۆمەڵگەی کوردی، «دەستی ماندوو لەسەر سکی تێرە» لەسەر زاری هەموان بوو. شاڵاوەکانی ئەنفال هەموو ئەمانەی قڵپ کردەوە، هەم بەرهەمهێنانی کشتوکاڵی و ئاژەڵداری لە کوردستاندا نزیکی سفر کردەوە، هەم کەلتووری کوردیشی شێواند، هەموو ئەوانەشی لەشاڵاوەکانی ئەنفال دەربازبوون، ڕژێم لە کۆمەڵگە زۆرەملێکاندا قەتیسی کردبوون، بەو شێوەیە کۆمەڵگەی کوردی لە کۆمەڵگەیەکی بەرهەمهێنەوە گۆڕی بۆ کۆمەڵگەیەکی بەرکاربەر(کۆمەڵگەیەکی بەرخۆر).
شاڵاوەکانی ئەنفال، هەم بەرهەمهێنانی کشتوکاڵی و ئاژەڵداری لە کوردستاندا نزیکی سفر کردەوە، هەم کەلتووری کوردیشی شێواند
لەماوەی سێ دەیەی رابردووی حکومڕانی و دەسەڵاتی کوردیدا، حکومەتی هەرێمی کوردستان نەیتوانی کۆمەڵگەی کوردی بخاتەوە سەر راستە رێگەی خۆی، نەیتوانی جارێکیتر گوندەکانی کوردستان ببوژێنێتەوە و لایەنی کەم بەرهەمهێنان لەبەروبوومی کشتوکاڵیی و ئاژەڵداریدا بگاتە ئاستی خۆبژێوی، ئەم کارە نەک هەردەبوو بە مایەی بوژانەوەی ژێرخانی ئابووری هەرێمی کوردستان، بەڵکو هەلی کاری زۆری دەڕەخساند و ئەو لەشکرە مووچەخۆرەش نەدەبوو بە ئەرک بەسەر حکومەتی کوردییەوە، حکومڕانی کاتێک سەرکەوتوو دەبێت کە نیشتمانیانە بیر بکاتەوە نەک حزبیانە، دەبێت چاوی لە ئایندەبێت نەک بۆ دواوە بڕوانێت.
گەرچی کاتێکی زۆر تێپەڕیوە، بەڵام تا نەگەڕێینەوە سەر رێگا راستەکە ناتوانین کۆمەڵگەی کوردی بەرەو کەناری ئارام بەرین، رێگا راستەکەش لە بوژانەوەی گوندەکان و گرنگیدان بە بەرهەمی کشتوکاڵییەوە دەستپێدەکات، بەتایبەتیتر دروستکردنی بەنداو و رێنمایی و هاوکاری جووتیاران، دەبێت کارکردن لە کۆمەڵگەی کوردیدا بکرێت بە کەلتوور، بەڕێزەوە سەیری ئەوانە بکرێت کە کار دەکەن، هاوکارییان بکرێت و رێنمایی بکرێن «دەستی ماندوی لادێ نەبێت، سکی شار چۆن تێر دەبێت». ئەگەر زووتر وەها کارێک بکرایە، نە کۆمەڵگەی کوردی و نە حکومەتی کوردی نەدەکەوتنە ئەو هەمووقەیران و نەهامەتیانەوە.
هەر بۆ بەرچاو روونی هەمووان، وڵاتێکی وەک هۆڵەندە ساڵانە چەندین ملیار دۆلاری لە بەرهەمی شیر دەستەکەوێت، هیندستان لە بەهارات و تونس لە زەیتون، لە کاتێکدا خاک و کەشوهەوای کوردستان زۆر بە پیت و لەبارە بۆ وەبەرهێنان لەبواری کشتوکاڵی و ئاژەڵداریدا.
کارکردن لە هەوراماندا بەشێکە لە کەلتوور و کەسایەتی مرۆڤ، تەنانەت لەکاتی رەنجان و ناکۆکی نێوانیاندا نزاکەیان کە دەیکەن لە یەکتری ئەمەیە کە دەڵێن:»یاخوا بێ کاربیت». سەرەڕای خەسڵەتی کارکردن، هەورامییەکان پارێزگاریەکی تەواویان لە کەلتوور و زمانی کوردی کردووە، رەسەنایەتی هونەر و جل و بەرگی کوردیان پاراستووە. هەربۆیە دەڵێم خۆزگە هەموو کورد هەورامی بوایە.
