كتێبی مێریتۆكراسی كتێبێكە سەبارەت بە چۆنێتی حوكمڕانی لەلایەن ساڵح عوسمان لە دووتوێی 208 لاپەڕەدا نووسراوە و لە 11 بەش پێكهاتووە.
سەرەتا نووسەر باس لە چەمك و زاراوەی مێریتۆكراسی دەكات و دەنووسێت: مەبەست لە چەمكی مێریتۆكراسی(شایستەیی) سیستمێكی سیاسییە كە تێیدا دەسەڵاتی سیاسی لەسەر بنەمای توانا و بەهرەی تاكی مرۆڤەكان دەدرێت نەك چینێكی تایبەتی كۆمەڵایەتی. شایستەیی چەندین مانای جۆراوجۆری هەیە لەوانەش بەها، كوالێتی، فەزیلەت، باشی و زۆرشتی تریش.
لە سیستمی سیاسی و هەروەها لە سیستمی كارگێڕیدا مێریتۆكراسی ئاماژەیەكە بۆ سیستمێك كە لە بناغەی پێشكەوتن لەناو سیستمەكە دەگۆڕێت بۆ شایستەیی، وەك، زیرەكی، بڕوانامە، پەروەردە و ئەنجامدان، كە زۆر جار ئەمانە لە رێگەی هەڵسەنگاندن یان پشكنینەكانەوە دیاری دەكرێت.
مایكل یۆنگ كۆمەڵناسی بەریتانی شایستەیی بە زیرەكی لەگەڵ هەوڵدان پێناسە دەكات و لە ئەنجامدا كۆمەڵگەیەكی خەیاڵی شایستەیی وەك یۆتۆپیایەك نیشان دەدات، لەلایەكی ترەوە تۆماس مولیگا پێی وایە شایستەیی بنەمایەكی گرنگە بۆ لێهاتوویی و هێزی ئەخلاقی هەیە.
لە بەشەكانی دیكەی كتێبەكەدا نووسەر پشت بە قسەكانی هەردوو فەیلەسوفی مەزنی یۆنانی ئەفلاتوون و ئەرستۆ سەبارەت بە چەمكی مێریتۆكراسی دەكات و دەنووسێت: ئەفلاتوون لە كتێبی كۆماردا ئاماژەی بەوە كردووە كە دەبێت فەیلەسوف و كەسە ژیرەكان حوكمڕانی بكەن و لە راستیدا فەرمانڕەو و میر و پاشاكان دەبێت ژیر و بیرمەند بن.
ئەفلاتوون لە كتێبی كۆماردا ئاماژەی بەوە كردووە كە دەبێت فەیلەسوف و كەسە ژیرەكان حوكمڕانی بكەن
گەشەسەندنی بیری شایستەیی
یەكەمین دەسەڵاتی سیاسی لە ئەوروپا كە دەسەڵاتی شایستەیی بەكارهێنا ئیمپراتۆرییەتی بەریتانیا بوو لە ئیدارەكردنی هیندستاندا كاتێك كە ئەو وڵاتە ژێر دەستەی بەریتانیا بوو.
لە ساڵی 1813 دا تۆماس جێفرسۆن سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاند: مافی حوكمڕانی لە بەهرە و فەزیلەت و شایستەییەوە سەرچاوە دەگرێت نەك سامان و پێگەی میراتییانە، ساڵانی دواتر لە ئەمریكا بۆ جێبەجێكردنی سیستمی شایستەیی و سیستمی دادپەوەری، یاسای كۆمیسیۆنی خزمەتگوزاری شارستانی دروستكرا.
سیستمی هاوچەرخ ناكارامەیە
مێریتۆكراسی جەخت لەسەر زانیاری پێشكەوتووی پێناسكراو دەكاتەوە كە حوكمڕانە سیاسییەكان خاوەن شایستەیین، لێرەدا سێ پرسیار دێتە ئاراوە، یەكەم چ شتێك شایستەیی پێكدێنێت، دووەم چۆن حوكمڕانی بكرێت، پرسیاری سێهەم ئایا مێریتۆكراسی ڕەوایە؟ لە جیهانی ئەمڕۆدا هەموویان پشتیان بە بیرۆكەیەك بەستووە كە دیموكراسی هاوچەرخ ناكارامەیە.
رەخنە لە مێریتۆكراسی
هەرچەند كەسانێك هەن كە مێریتۆكراسییان بەدڵە، بەڵام هاوكات ئەو سیستمە تووشی رەخنەی زۆریش بۆتەوە. دانیال ماركۆڤیتس لە كتێبی: تەڵەی مێرتیۆكراسی»دا رەخنە دەگرێت و پێی وایە كە مێریتۆكراسی بەرپرسیارە لە توندبوونەوەی چینبەندی كۆمەڵایەتی و بە گشتی زیان بە بەشێكی زۆر لە دانیشتوان دەگەیەنێت. رەخنە لەوەش دەگرێت كە چینی دەستەبژێر بەهۆی تواناكانیانەوە هەموو پۆست و شایستەییەكان بۆ خۆیان دەبن و داهات و دەستكەوتەكان بۆ ئەوانن و لێرەدا چینی ناوەڕاستی كۆمەڵگە تووشی كەمبوونەوەی دەرفەتەكانی خۆشگوزەرانی دەبێت. ماركۆڤیتس پێشنیار دەكات كە ئاسانكارییەكانی ژیانی ئابووری و كۆمەڵایەتی بكرێت و چاكسازی لە رۆڵی ئابووری و رێكخراو و دامەزراوەكان بكرێت بۆ ئەوەی هەمووان بەشداربن و بۆشایی نایەكسانی بەرتەسك بكرێتەوە.
ستەمی شایستەیی
فەیلەسووفێكی سیاسی ئەمریكی بە ناوی مایكل ساندێل لە كتێبی « ستەمی شایستەیی» دا دەڵێت: ئەو پێی وایە ئەو باوڕە شایستەییانەی كە سەركەوتنی كەسی تەنها لەسەر بنەمای شایستەیی و هەوڵی تاكەكەسییە، بۆتە هۆی پشتگوێخستنی چاكەی گشتی و وەرینی هاودەنگی و سەرهەڵدانی نایەكسانی. ئەو پێی وایە لە جیهانی ئەمڕۆدا مێریتۆكراسی زیاتر وەك جێگرەوەیەك بۆ نایەكسانی كار دەكات و داوا دەكات هەلومەرجێك بخوڵقێت بۆ ئەوەی هەموان بتوانن بەشداری لە چاكەی گشتیدا بكەن.
كتێبی مێریتۆكراسی لە نووسینی ساڵح عوسمانە و بە تیراژی 3000 دانە لە چاپخانەی تاران چاپ كراوە.
