شار پێکهاتەیەکی کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابووریی و کەلتوری تایبەتە، خاوەنی کۆمەڵێک خەسڵەت و سیمای تایبەت بەخۆیەتی کە هەموویان پێکەوە ژیانی شارنشینی پێکدەهێنن، شار زۆرێک لە وێنەی کۆمەڵایەتی و ناسنامەی مرۆڤەکانی دەگۆڕێت. زمانی شاران جیاوازە لە زمانی لادێکان. ماف، یاسا، رێسا، عادەت و هەڵسوکەوت هەمووی جیاوازن.
شێوازی ژیان بەهۆی پڕۆژە شارستانییەکانەوە کەم و زۆر بەر زەبری گۆڕانکاری دەکەون، شار بە دانیشتووانە جیاواز و فرە رەنگ و بۆچونەکەی دەناسرێتەوە، لە شاردا دەرفەتی بەشداری و ئازادی و هەلی کار زیاتر خۆدەنوێنێت. دیارترین خەسڵەتی شار پرۆسەی شارنشینییە، کە دەبێتە هۆی گۆڕانکارییەکی گەورە لە هەموو لایەنەکانی ژیانی مرۆڤدا.
شارنشینی پڕۆسەیەکە، دانیشتووانی شارەکان بەهۆیەوە دەکەونە بەردەم شێوازێکی نوێی ژیانکردن لە بواری ئابووری، سیاسی و کۆمەڵایەتی. شارەکان بەهۆی چەندین هۆکاری گرنگەوە رۆڵێکی سەرەکی لە ژیانی مرۆڤ و پێشکەوتنی کۆمەڵگەدا دەگێڕن. ئەمە هەندێک لەو هۆکارانەیە کە بایەخی شارەکان نیشان دەدەن:
1 - شار وەک ناوەندێکی ئابووری و پیشەسازی:
شارەکان ناوەندەکانی بەرهەمهێنان و بازرگانی و خزمەتگوزاریین. زۆربەی دامەزراوەکان، کۆمپانیاکان و هەلی کارکردن لە شارەکاندا کۆدەبنەوە، ئەمەش هانی گەشەسەندنی ئابووری و دابینکردنی دەرفەتەکانی کار دەدات.
2 - شار وەک ناوەندێکی کەلتوری و کۆمەڵایەتی:
شارەکان شوێنی یەکگرتنی جیاوازییە کەلتورییەکانن و بەرهەمە هونەرییەکان و رووداوە کەلتورییەکان لە شارەکاندا روودەدەن. ئەمەش یارمەتی دەدات بۆ پاراستن و گەشەسەندنی کەلتور و ناسنامەی کۆمەڵایەتی.
3 - دەرفەتەکانی خوێندن و پەروەردە لە شارەکاندا:
زۆربەی زانکۆکان، قوتابخانەکان و دامەزراوەکانی پەروەردەیی لە شارەکاندا دامەزراون. ئەمەش دەرفەتی خوێندن و پەرەسەندنی کەسایەتی بۆ خەڵک دابین دەکات.
4 - تەکنۆلۆژیا و نوێکاری لە شارەکاندا
: شارەکان ناوەندەکانی تەکنۆلۆژیا و نوێکاریین، کە یارمەتی دەدەن بۆ داهێنانی دەزگا و تەکنۆلۆژیای نوێ، کە ئەمەش کاریگەرییەکی گەورە لەسەر پێشکەوتنی کۆمەڵگە و ژینگە دەبێت.
5 - خزمەتگوزارییە تەندروستییەکان:
شارەکان خزمەتگوزارییە تەندروستییە پێشکەوتووەکانیان هەیە، وەک نەخۆشخانەکان و کلینیکەکان، کە دەتوانن خزمەتگوزارییە باشەکانی تەندروستی بۆ خەڵک دابین بکەن.
6 - هەلی گەشەسەندنی کەسایەتی:
شارەکان دەرفەتی گەورە دەدەن بۆ خەڵک بۆ گەشەسەندنی کەسایەتی و پیشەسازی. زۆربەی دەرفەتەکانی کار و خوێندن لە شارەکاندا دەست دەکەوێت.
7 - شار وەک ناوەندێکی سیاسی و کارگێڕی:
شارەکان زۆرجار ناوەندەکانی کارگێڕی و سیاسی دەوڵەتەکانن. زۆربەی دەزگاکانی حکومەت و دەسەڵات لە شارەکاندا دامەزراون، کە ئەمەش کاریگەرییەکی گەورە لەسەر پالیسی و بڕیارەکانی کۆمەڵگە دەبێت.
8 - یەکگرتنی جیاوازییەکان لە شاردا:
شارەکان شوێنی یەکگرتنی جیاوازییە کەلتورییەکان و ئایینەکانن، کە یارمەتی دەدات بۆ پاراستنی هەمەچەشنییەتی و ناسنامەی کۆمەڵایەتی.
9 - کارلێکی نێودەوڵەتی:
شارەکان زۆرجار ناوەندەکانی کارلێکی نێودەوڵەتی و بازرگانی نێودەوڵەتین، کە ئەمەش یارمەتی دەدات بۆ پەیوەندیی و هاریکاریی لە نێوان وڵاتاندا.
10 - شار وەک سیستەمێکی کۆمەڵایەتی – فەرھەنگی:
شار تەنها کۆکراوەی بینا و رێگا نییە، بەڵکو سیستەمێکی زیندووی کۆمەڵایەتی، ئابووری و کەلتورییە کە بە شێوەیەکی نەبینراو پەیوەندیی لەنێوان ھەموو ئەم رەھەندانەدا دروست دەکات. ئەم پەیوەندییانەش وا لە شار دەکات خۆی بگونجێنێت لەگەڵ گۆڕانکارییە جیهانییەکان.
11 - شار وەک ئامرازێک بۆ گۆڕینی کۆمەڵایەتی و رێگای دەربازبوون لە دابونەریت:
چونکە شار شوێنی دەستپێکردنی شێوازێکی نوێی ژیانە، کە جیاوازە لە ژیانی لادێیی.
12 - دروستکردنی کۆمەڵگەی فرەڕەگەز:
شارەکان بەشدارن لە دروستکردنی ناسنامەی فرەکەلتوری و یارمەتی دەدەن لە نەھێشتنی سنوورە کۆمەڵایەتییەکان.
13 - پەرەپێدانی کەسایەتی:
شار خەڵک دەخاتە بەردەم دەرفەتە نوێیەکان (خوێندن، کار، ھونەر) کە لە لادێدا بەردەست نین.
14 - شار وەک شوێنی دروستبوونی کەلتوری نوێ:
شارەکان زۆرجار شوێنی لەدایکبوونی رەھەندە نوێکانی ھونەرن (وەک مۆسیقای راپ، نیو - مۆدێرنیزم). هەروەها شارەکان زۆرجار شوێنی یەکگرتنی ئایین و نەتەوە جیاوازەکانە. بە کورتی، شار تەنیا شوێنی ژیان نییە، بەڵکو پرۆسەیەکی بەردەوامی گۆڕانکاریی کۆمەڵایەتییە. ئەو رۆڵە ئاڵۆزانەی کە شار دەیگێڕێت (وەک ناوەندی کەلتوری، سیاسی، ئابووری) وای لێدەکات ببێتە سەرچاوەیەکی پێشکەوتنی مرۆڤایەتی.
*مامۆستای زانكۆی سلێمانی
