25
نامەی هەڵەوەڕێكی نەناسراو بۆ منەوەرێكی كورد هەرا دەنێتەوە
زۆرجار نووسەری گەورە، بە شێوازێك دەردەكەوێت كە لە زهن و هزری كەسماندا نییە، یان پێچەوانەكەشی هەر راستە، زۆرجار نووسەری بچووك یان كەم ئەزموون بە شێوازێك دێتە بەرچاوان كە لە بیری كەسماندا نییە.
لە نووسینی ئەمجارەمدا، دەمەوێت باسی هەڵوێست و شێوازی نووسەرێكی گەورەی كوردتان بۆ بكەم، كە بۆ من جێگای سەرسوڕمان بوو! بۆیە بڕیارمدا بیكەمە بابەتی ئەمجارەی گۆشەكەم. مەبەستم لەم نووسەرە گەورەیەش رەوانشاد، پرۆفیسۆر د. كەمال مەزهەرە، چونكە من یەكێكم لەو خوێنەرانەی خۆم بەقەرزارباری دەزانم و بەشانازییەوە دەتوانم بڵێم زۆرینەی كتێب و بەرهەم و نووسینەكانیم خوێندۆتەوە (ئەوەندەی من دەستم پێگەیشتووە)، چونكە د. كەمال مەزهەر بۆ من تەنیا نووسەرێك و توێژەرێك و ئەكادیمییەك نییە، بەڵكو وەكو مێژوونووسێكی گەورەی بواری رۆژنامەوانی و مێژووی كوردیش بۆ بابایەكی وەكو من هەمیشە جێگای شانازیی و سەرچاوەی راستییەكان بووە، بێگومان لە 2010ش بۆ بەشداری فێستیڤاڵی بەدرخان ماوەی 28 رۆژ لەگەڵ د. كەمال مەزهەر و چەند رووناكبیرێكی دیكە لە واشنتۆن بەیەكەوە بووین، لە نزیكەوەش هەر پیاوێكی هێمن و لەسەرخۆ بوو.
دەمەوێ چی بڵێم لەم گۆشەیەدا؟!
هەرگیز «د. كەمال مەزهەر»م، لە هیچ نووسین و توێژینەوە و تەنانەت لەو چەند چاوپێكەوتنە كەمانەشی كە هەیەتی، نەبینیوە توڕە بێت و قسە بە یەكێك بڵێت، بەڵام كاتێك وتارێكی ئەم زاتە گەورەیەم بەرچاو كەوت كە لە ساڵی 1998 نووسیوێتی، بەناونیشانی (نامەیەك بۆ هەڵەوەڕی بەڕێز)، لێرەدا مەبەست وشە یان زاراوەی (هەڵەوەڕ)ە، كە ئەم وشەیە لە كوردیدا، بۆ یەكێك بەكاردێت كە قسەی بێ كەڵك و بێ مانا و بێ نەتیجە و هەلەق و مەلەق دەكات، ئەوەتا پیرەمێردی شاعیری گەورە لەم بارەیەوە دەڵێت:
ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێ بێ له‌وه‌ڕ نه‌بی
له‌ناوخه‌ڵكیدا هه‌ڵه‌وه‌ڕ نه‌بی
ئێره جه‌نگه‌ڵه ئه‌بێ مه‌ڕ نه‌بی
سه‌ودایه‌ك بكه توشی شه‌ڕ نه‌بی
له‌جێیه‌ك بنو ئاو هات ته‌ڕ نه‌بی
هەرچەندە پاشگری (بەڕێز)ی بەكارهێناوە لەدوای وشەی هەڵەوەڕەكە، بەڵام من خۆم وێنای ئەوەم نەدەكرد ئەمە ناونیشانی بابەتی منەوەرێكی وەكو د. كەمال بێت ! بەڵام پێش بڕیاردان با ئەسڵی بابەتەكەتان بۆ باس بكەم.
ئەسڵی بابەتەكە ئەوەیە، كاتێك د. كەمال مەزهەر لە دوو بۆچوونی خۆی لەبارەی (موشیری حەمەی سڵێمان ) و (نوری سەعید) پەشیمان دەبێتەوە، كە پێشتر لە چەند توێژینەوە و نووسینێكدا ئەوەی یەكەمی بە خیانەتكار و بە دەستەوەدانی شێخ مەحمودی حەفید بە ئینگلیزەكان تاوانباركردبوو، هەروەها ئەوەی دووەمیشی بە كەسێكی خراپەكار بەرامبەر كورد وەسف كردبوو، بۆیە بۆ ئەم پەشیمانبوونەوەشی بە دوو ئەڵقە وتارێك لە گۆڤاری (رەنگین) بڵاودەكاتەوە و تێیدا بە بەڵگە و بە لێكدانەوەی زانستی لەهەردوو بۆچوونەكەی پێشووی پەشیمان دەبێتەوە، ئەوەتا لەمبارەیەوە د.كەمال مەزهەر دەڵێت: (بەلای خۆمەوە هەردووكیان شیاوی ئەوەن شوێنی تایبەتییان لە مێژوونووسیی كوردیدا پێبدرێت، من لە هەردووكیاندا هەوڵم داوە لەبەر رۆشنایی بەڵگەنامە و پشت بە رێبازی لێكدانەوەی زانستی هەڵەی خۆم راست بكەمەوە).
دوای بڵاوكردنەوەی ئەم دووبابەتە و وەكو دەڵێن ئاسوودەیی رۆحی د. كەمال مەزهەر، لە پڕ هەر چەند رۆژێك دوای بڵاوبوونەوەی دوو بابەتەكەی (رەنگین)، كە ئەوكات مامۆستا بووە كۆلێجی ئەدەبیاتی بەغدا، نامەیەكی نەناسراوی پێدەگات و لەم بارەیەوە د. كەمال مەزهەر دەڵێت: (ناوەندی مایسی 1998 لە رێگەی پۆستەوە نامەیەكم پێگەیشت، بەعەرەبی لەسەر پاكەتی نامەكە نووسراوە: بەغدا، كۆلێجی ئەدەبیات، بەشی مێژوو، برای خۆشەویست دوكتۆر كەمال مەزهەری بەڕێز، بەمۆرەكانی سەرپاكەتەكەوە دیارە كە نامەكە لەبەغداوە رەوانەكراوە).
ئەو نامەیە كەس نەیدیوە
لە كۆتایی نامەكەشی نووسراوە ئیمزا (هەڵەوەڕ)، واتە ئەم وشەی هەڵەوەرە، د. كەمال مەزهەر بەكاری نەهێناوە، بەڵكو نازناوی ئەو كەسە بووە كە نامەكەی بۆ ناردووە، جگە لەمەش خۆ ئەو نامەیە كەس نەیدیوە، تەنیا بۆ خودی د. كەمال مەزهەر چووە، بۆیە دەیتوانی ئاشكراشی نەكات و بیخاتە ناو تەنەكەی زبڵەوە، بەڵام لەوەشدا د. كەمال جیاواز بووە و بوێرانە رووبەڕووی ناوەڕۆكی نامەكە بۆتەوە، لەبارەی ناوەڕۆكی نامەكە، دەنووسێت: (نامەی هەڵەوەڕ كە دیارە نازناوە، دەست و خەت و ناوڕۆكی نامەكەی دەڵێن ئەو كەشە خوێندەوارێكی چاك و دڵسۆز و بێ هەوایە، دیاریشە رووناكبیرێكی پێشكەوتنخوازە. دوا بە دوای ئومێدی تەندروستی و خۆزگەی گەشەكردنی بەرهەمەكانم بەهەستێكی ناسكەوە دەمی تێكردووم و دەڵێت: (هەتا ماوەیەك لەمەوبەر جەنابتانم وەك قارەمانێك، زانایەك دەهاتە بەرچاو، هەرواش بوو، بەڵام هەندێك گۆڕان لە هەڵسوكەوت و نووسینەكانی ئەم دواییانەتدا بەدی دەكرێت كە جێگەی داخە، تۆ لەوە زیاتری بەرگری لە پیاوی خراپ و كۆنە پەرست بكەیت و بۆیان بپارێیتەوە، هەرچەندە بەمە بتەوێت دڵی هەندێك رازی بكەیت بەتایبەتی ماڵەوەتان و خزمەكانی).
رووناكبیرە نەناسراوەكە
د. كەمال مەزهەر، كاتێك دێت و وتارێكی توند و پڕ زانیاری بە بەڵگە و لێكدانەوەی زانستی لە وەڵامی نامەكەی رووناكبیرە نەناسراوەكە دەنووسێت، باشترین شوێن بۆ ئەوەی بگات بەو كەسەی ناوی لەخۆی ناوە (هەڵەوەڕ) گۆڤاری رەنگین-ە، بۆیە بابەتێك بەناونیشانی (نامەیەك بۆ هەڵەوەڕی بەڕێز) دەنووسێت، لە شوێنێكی تریش كاتێك بابەتێك دەربارەی حەمدی شاعیر دەنووسێت، وتارەكە پێشكەش بە (هەڵەوەڕی خۆشەویست) دەكات.
لەوتارەكەیدا، د. كەمال دەیەوێت بڵێت كە مرۆڤ بەتایبەت نووسەر و رووناكبیر شتێكی زۆر ئاساییە كە لە بۆچوونێك پەشیمان بێتەوە كە پێشتر وتویەتی، بەتایبەت كە بەڵگە و لێكدانەوەی زانستی ئەو بۆچوونە بە ناڕاست دابنێت، بۆیە چەند نموونەیەكی جیهانیی بۆ ئەم باسە دێنێتەوە و رووی دەمی لە نووسەری نامەكە (هەڵەوەڕ) دەكات و پێی دەڵێت: (سەرجەمی جیهان بە چەپ و بە راستەوە بە ئایندار و بێ ئاینەوە، بە پێشكەوتنخواز و كۆنەپەرستەوە بۆ ماوەی سەدان ساڵ زۆر نزم سەیری (مەكیاڤێللی)یان دەكرد، تەنانەت خەڵكناسێكی بێ ئەندازە دوور و وردبینی وەك شكسپیری گەورەش كەوتە داوی ئەو هەڵەیەوە، كەچی ئیمڕۆكە هەمووان لەسەر گۆڕەكەی، لەنزیك شاری فلۆرەنسەی ئیتالیاوە ئەم چەند دێڕە پڕ مانایە دەخوێننەوە: (هیچ جۆرە وشەیەكی ستایش و پیاهەڵدان بۆی نییە بگاتە ئاستی قولەپێی ئەم كەڵەناوە- نیكۆڵۆ دی بیرناردۆ مەكیاڤێللی !).
بۆ بەرگرییكردن لە تێزەكەی خۆی
دكتۆر كەمال بۆ بەرگرییكردن لە تێزەكەی خۆی، جگە لەم نموونەی مەكیاڤێللی، نموونەی شۆڕشگێڕ و رووناكبیریی گەورەی عەرەب (د. فازیل جەمالی)یش بە وردی باس دەكات، خەڵک سەردەمانێك بە خوێنی سەری تینووبوون، كەچی دوایی دەركەوت چ خەباتگێڕێك بووە بۆ مافەكانیان !.
بۆیە د.كەمال، پێی وایە مێژوونووس پێویستە گشت لایەنێک لەبەرچاو بگرێت، رەش و سپی بەوردی جیا بكاتەوە، خۆی نەداتە دەست هەستی تایبەتی، بۆ خودی خۆشی دەڵێت: (من وام كردووە و هەمیشە هەر واش دەكەم، منیش نەیكەم حوكمی مێژوو بۆ خۆی نەگۆڕە، لەسەر هەست و بۆچوونی هەڵەوەڕ و من پەكی نەكەوتووە، ئیمڕۆكەش بە دروستی ئەو حوكمە دەرنەچێت هەر رۆژێك دێت دەربچێت).
خاڵێكی دیكە، كە د. كەمال-ی توڕە و بێزاركردووە لەو نامەیەی (هەڵەوەڕ)ی نەناسراو بۆی ناردووە، لە مەسەلەی ناوهێنانی ماڵەوەیان و كەس و كارەكەیەتی، بۆیە راشكاوانە دەڵێت: (هەڵەوەڕ وا دیارە جاروبار دەستی تەتەڵە دەكات، تفەنگ بە تاریكییەوە دەنێت، یا دەبێت ئاگای لە كەس و كاری ماڵەوەم نەبێت، ئەوانیش وەك پێشكەوتنخوازن و لەو رێگەیەدا لە رۆژگاری پاشاییەوە زۆریان چێشتووە، چوونەتە زیندانەوە لە سێدارەدراون، دەربەدەرییان دیوە، بەڵام ئاخۆ نووسینەكانی من چ پەیوەندییەكیان بەو، یا بە خزمەكانی ئەوەوە هەبێت، با هەڵەوەڕی خۆشەویست لەوە دڵنیا بێت كە تا ئێستا ئەو كەسە دروست نەبووە بتوانێت دەست وەرداتە ناو نووسینەكانم، هەرگیزا و هەرگیزیش ئەو كەسە لە دایك نابێت، خۆ ئەگەر لە دایكیش بوو تازە فریای من ناكەوێت، مەگەر زەوی بە پێچەوانەوە بسوڕێتەوە!).
ناهەقم نییە
كاتێك لە پێشەكی ئەم وتارەمدا، وتم، لەوەتەی د. كەمال مەزهەر دەناسم، نەبینیوە و نەمخوێندۆتەوە ئەوەندە توڕە بێت، ناهەقم نییە، ئەوەتا جگە لەمانەی لەسەرەوە ئاماژەم بۆ كرد، لەشوێنێكی دیكەی وتارە توڕەكەیدا، لەوەڵامی ئەوەی كە نووسەری نامەكە پێی دەڵێت، لە تەلەفزیۆن و شوێنە گشتییەكان دەرمەكەوە، دەڵێت: (هەڵەوەڕی بەڕێز، داوام لێ دەكات لە تەلەفزیۆن و شوێنە گشتییەكاندا دەرنەچم، ئای هەڵەوەڕ چەند خۆم لەو جۆرە شوێنانە دەپارێزم، چونكە بڕوا بكە بە سروشت حەزیان لێ ناكەم، زۆریش رقم لە تەلەفزیۆن دەبێتەوە تەنها لەبەر ئەوەی بە دڵی خۆم دەرناچم).
د. كەمال مەزهەر، دیارە زۆر خەفەتی بەم نامەیە خواردووە، كە (هەڵەوەڕ)ی نەناسراو بۆی ناردووە، ئەوەتا لە كۆتایی وتار و وەڵامەكەی بۆ هەڵەوەڕ دەنووسێت: (خۆزگە هەڵەوەڕم دەناسی، خۆم وای بۆ دەچم (ق.ب)ی هەستیار و دڵسۆز بێت، كە جارێك لە ژیاندا دیومە، هەر چۆن بێت و هەڵەوەڕ هەر كەسێك بێت، من دوعای خێری بۆ دەكەم بۆ نامە پڕ لە سۆزەكەی كە چووە سەر كەڵەكەی ئەو نامانەی شانازییان پێوە دەكەم).
واتە، ئەگەر دیقەت بدەن، سەرەڕای ئەوەی كە نامەكە سەرتاپا خودی د. كەمالی بریندار كردووە و كەسێكی نەناسراویش نووسیوێتی، بەڵام لە كۆتاییدا، د. كەمال ، گومانی لەوە هەیە نووسەری نامەكە (ق.ب) بێت، بەڵام دڵنیا نییە و لەگەڵ ئەوەش پێی دەڵێت نامەكەت جێگای شانازییە !.
تێبینی: بۆ سۆراخی ئەم نامەیە و نووسەری نامەكە، توێژەری گەورەی كورد مامۆستا عەبدوڵڵا زەنگەنە، دەڵێت: هەڵەوەڕ نازناوی رووناكبیرێكە كە نامەی گلەیی بۆ دكتۆر كەمال مەزهەر ناردووە، ئەویش بە وتارێكی تایبەت وەڵامی داوەتەوە. واتە مامۆستا زەنگەنەش نەیتوانیوە نووسەرە نەناسراوەكە ئاشكرا بكات، كە ئەمڕۆ 27 ساڵ بەسەر نامەكەدا تێپەڕیوە و كەس نازانێت نووسەری نامەكە كێیە.
پ.د.كەمال مەزهەر
شێخ مەحمودى حەفيد
پيرەمێرد
نورى سەعيد
