ئەمڕۆ سیستەمی جیهانی كە لە دوای جەنگی دووەمی جیهانەوە دامەرزێنراوە، خەریكە هەڵدەوەشێتەوە و ئەو جیهانەی كە دەمانناسیی و لێی راهاتبووین بەرەو كۆتایی دەڕوات.
تاك جەمسەریی ئەمریكا «سەدەی ئەمریكا»، كە دوای هەڵوەشانەوەی یەكێتیی سۆڤیەت بوو بە ئەمری واقیع، لە دوای یازدەی سێپتەمبەرەوە بەرەو هەڵوەشانەوە رۆیشتووە، لەبەر ئەوەش ترەمپ كەوتۆتە حەلوەلاوە.
دابەشبوونی جەمسەریی خۆرئاوایی و دووركەوتنەوەی ئەوروپا و ئەمریكاش لە یەكتر، بەتایبەت لە خولی دووەمی سەرۆكایەتی ترەمپ- دا نیشانەی كۆتایی عەولەمەی ئەمریكیی و لە سەنتەر كەوتنی خۆرئاوایە، ئێستا جیهان لە میحوەری ئەمریكا و ئەوروپادا ناخولێتەوە و میحوەری چین و روسیا، وەكو دوو میحوەری ئەمری واقیع خەریكە خۆیان دەسەپێنن.
شەڕی بازرگانی نێوان چین و ئەمریكا، تەنها جەنگێكی ئابووری نییە، بەڵكو رووبەڕووبوونەوەیەكی جیۆپۆلیتیكییە، ئامانجی دابەشكردنی ناوچەی هەژموونە، ململانێ و بەردەوامبوونی هەردوولا لەسەر ئەو باج و گومركانە لەوانەیە دەرگای جەنگێكی گەرم لە دەریای ئارام و باشووری ئاسیادا بكاتەوە، كە بەشێكی قوربانیەكانی تایوان و فیلپین دەبن.
لەو رووەوە ئەوەی ئەمڕۆ لە جیهاندا روودەدات، وەرچەرخانێكی ریشەیی و بوومەلەرزەیەكی گەورەیەو، كاریگەرییەكانیشی لە جەنگی یەكەم و دووەمی جیهان گەورەترە، لەبەرئەوە، ئێمە ئەمڕۆ لە هەموو رویەكەوە لە بەردەم لە دایكبوونی سیستەمێكی نوێی جیهانیداین.
لاوازبوونی میحوەری خۆرائاوا بە تایبەت دوای حەوتی ئۆكتۆبەر، ئیسرائیلی خستۆتە بەردەم بوون و نەبوونەوە، لەبەرئەوە بە هەموو هێزی خۆی لە لایەك تەڕو وشك پێكەوە دەسووتێنێت لە غەززەو لوبنان، لە لایەكی تریش هەوڵی فروانخوازیی و داگیركردنی فەلەستین و لوبنان و سوریا و دەوروبەری دەدات.
بە لاوازبوونی ئەمریكا و خۆرئاوا دەوڵەتانی عەرەبی، لە سعودیەوە تاوەكو قەتەر و ئیمارات و میسر، بارودۆخ و ئایندەیان لە ئیسرائیل باشتر نابێت، لەبەر ئەوە چاوەڕوان دەكرێت، بە هەموو شێوەیەك لەبەرامبەر میحوەری ئیران و میحوەری توركیادا لە رووی سەربازیی و داراییەوە پشتیوانی ئیسرائیل بكەن.
توركیا ئەم رەوشە بە فرسەتیكی مێژوویی دەزانێت بۆ رزگاربوون لەو نەخشەو چوارچێوە قەتیسماوەی لە سەدەی بیستەمدا تێی ئاخنرابوو، «ئاكەپە»یش بەسەرۆكایەتی رەجەب تەیب ئەردۆغان هەوڵی بەدەستهێنانی خەونە مێژووییەكەی دەدات، كە كۆدەبێتەوە لە پرۆژەی «سەدەی توركیا» و بە پێی لێدوانەكانیشیان سوورن لەسەر جێبەجێكردنی بەهەر نرخێك بێت، لەبەرئەوە چاوەڕوان دەكرێت هەموو جۆرە توندوتیژیی و هێزێك بۆ بەرقەراركردنی سەدەی توركیا بەكاربهێنێت، كە بەشێكی خۆی دەبینێتەوە لە دەستبەسەرداگرتنەوەی ویلایەتی حەلەب و موسڵ، كە رۆژئاواوا و باشووری كوردستان دەگرێتەوە.
لەو روانگەیەوە دوور نییە، لە ماوەی یەك تا سێ ساڵی داهاتوودا رووبەڕووبوونەوەی سەربازی لە نێوان توركیا و ئیسرائیل لە سوریادا رووبدات، كە زۆربەی شارەزایان بە حەتمی دادەنێن.
ئەم وەرچەرخانە مێژوویانە، كە سەردەم گۆڕینە، بوومەلەرزەی گەورەی لێدەكەوێتەوە، هاوسەنگی هێزو رێڕەوەكانی مێژوو لە ناوچەكەماندا دەگۆڕێت و كورد وەكو «مێژوو و شارستانیەت» دەخاتەوە سەر رێچكەی راستەقینەی خۆی، نەخشەی جوگرافیای سەدەی بیستەمیش دەسڕێتەوە و خۆرهەڵاتی ناوەڕاستیش تەوحید دەكات.
