كێبڕكێی ژاپۆن بۆ بەدەستهێنانی وزەی نوێبووەوە

ئا: كوردەوان محەمەد سەعید


ژاپۆن یەكێكە لەو وڵاتانەی گرنگی تەواو بە ژینگە دەدات و یەكێك لە رێككەوتننامەكانی تایبەت بە گۆڕانی كەشوهەوا و پاراستنی ژینگەش ساڵی 1997 لە شاری (كیوتۆ)ی ئەو وڵاتە ئیمزاكراوە و هەر بە ناوی شارەكەوە ناونراوە، ئێستا ژاپۆن لە بواری تەكنۆلۆژیادا پێشكەوتووە، بەڵام لەم ساڵانەی دواییدا چین لە زۆر بەش و وردەكاریی تەكنۆلۆژیادا پێشی كەوت، بە تایبەتیش لە بواری دروستكردنی سۆلار پالێت بۆ بەرهەمهێنانی وزەی كارەبا لە تیشكی خۆر، كە یەكێكە لە جۆرەكانی وزەی نوێبووەوە و دۆستی ژینگە، بەم دواییانە ژاپۆن كەوتۆتە خۆ و هەوڵی بێوچان دەدات بۆ ئەوەی لە كاروانەكە جێنەمێنێت، هەموو هیوایەكیشی بەستۆتەوە بە جۆرە پالێتێكی نوێوە بۆ ئەوەی بتوانێت كێبڕكێ لەگەڵ چیندا بكات، ئەم پالێتە زۆر نەرم و تەنكە و دەتوانرێت بە ئاسانی بلكێنرێت بە سەربانی بیناكانەوە و تەنانەت لەسەر زەوی پڕ لە چاڵ و چۆڵیش دادەنرێت.

ماددەی بەكارهاتوو تێیدا یۆدیدە
پالێتە نوێیەكەی ژاپۆن لە (پیرۆڤسكایت) دروست دەكرێت، كە سەرەكیترین ماددەی بەكارهاتوو تێیدا (یۆدید)ە و ژاپۆنیش لە دوای چیلی، دووەم گەورەترین بەرهەمهێنی یۆدیدە.
هیرۆشی سیگاوا پسپۆڕی تەكنۆلۆژیا لە زانكۆی تۆكیۆ دەڵێت: پالێتی پیرۆڤسكایت دەتوانرێت لە ناوخۆی ژاپۆندا بەرهەمبهێنرێت، هەر لە دەرهێنانی ماددە خاوەكەیەوە، تا دەگات بە دروستكردنی خودی پالێتەكە، ئەمەش یارمەتیدەرێكی باشە بۆ دابینكردنی ئاسایشی وزە و ئابووریی وڵات.
یۆژی مۆتۆ وەزیری پیشەسازیی ژاپۆن لە مانگی تشرینی دووەمی رابردوودا رایگەیاندبوو، كە پالێتی پیرۆڤسكایت باشترین دەرفەتیان دەداتێ بۆ پێكانی دوو ئامانج، ئەوانیش نەهێشتنی وزەی بەرهەمهاتوو لە كاربۆن و بەهێزكردنی توانای كێبڕكێی ژاپۆنە لە بواری پیشەسازیدا.
ئامانجی ژاپۆن ئەوەیە، تا ساڵی 2050 دەستبەرداری سووتەمەنی كاربۆنی ببێت، ئێستاش هەوڵەكانی چڕ كردووەتەوە بۆ ئەوەی تا ساڵی 2040 ئەوەندە پالێتی پیرۆڤسكایت دروست بكات، كە توانای بەرهەمهێنانی 20 گێگاوات كارەبای هەبێت، ئەو بڕە كارەبایەش هاوتایە لەگەڵ بەرهەمی 20 كوورەی ئەتۆمی تایبەت بە بەرهەمهێنانی كارەبا و 50 % خواستی كارەبا لەو وڵاتەدا دابین دەكات، بەڵام ئەم داهێنانە نوێیەی ژاپۆن بێ كێشە و كەموكووڕیی نییە، چونکە ئەم پالێتە نوێیە بڕی ئەو كارەبایەی بەرهەمی دەهێنێت كەمترە لەو كارەبایەی پالێتی دروستكراو لە سلیكۆن بەرهەمی دەهێنێت، هەروەها پالێتی سلیكۆن تەمەنی كاركردنی دەگاتە 30 ساڵ، بەڵام پیرۆڤسكایت تەنیا 10 ساڵ كار دەكات، جگە لەوەش لە دروستكردنیدا ماددەی قوڕقوشمی ژەهراویش بەكاردێت، کە پرۆسەی پیشەسازییەكەی ئاڵۆز دەكات.

پیرۆڤسكایتی ژاپۆنی تا ساڵی 2040 دەگاتە ئاستێك، توانای بەرهەمهێنانی 40 گێگاوات كارەبای دەبێت، بەوەش هەوڵی خۆیان دەخەنەگەڕ بۆ دەستڕاگەیشتن بە وزەی نوێبووەوە و دۆستی ژینگە

گوشار لەسەر کارەبا کەمدەکاتەوە
لەگەڵ ئەو كەموكووڕییانەشدا ژاپۆن پشت بە پیرۆڤسكایت دەبەستێت بۆ كێبڕكێ لەگەڵ وڵاتانی دیكەدا، لەبەرئەوەی ماددە سەرەكییەكەی لە ناوخۆدا هەیە و لە رووی بەكارهێنانیشەوە لە پالێتی سلیكۆن سەركەوتووترە، هەر بۆیە حكومەتی ژاپۆن 157 ملیار یەنی بۆ تەرخانكردووە، كە دەكاتە نزیكەی 1,05 ملیار دۆلار و پارەكەشی داوەتە كۆمپانیای (سیكیسۆی كیمیكاڵ)ی تایبەت بە دروستكردنی پلاستیك، بۆئەوەی كارگەیەكی پێ دروست بكات، توانای بەرهەمهێنانی پالێتی پیرۆڤسكایتی هەبێت، پلانەكەش وایە لە هەنگاوی یەكەمدا تا ساڵی 2027 ئەو كۆمپانیایە ئەوەندە پیرۆڤسكایت دروست بكات، توانای بەرهەمهێنانی 100 مێگاوات كارەبای هەبێت، ئەو بڕە كارەبایەش بەشی 30 هەزار ماڵ دەكات.
شایەنی باسە پالێتی سلیكۆن، لە سلیكۆن دروست دەكرێت و بە شووشەیەكی بەهێزكراو دادەپۆشرێت و چوارچێوەیەكی كانزاییش پارێزگاریی لێدەكات، لەبەرئەوە كێشی زۆرە و مامەڵەكردن لەگەڵیدا ئاسان نییە، بەڵام پیرۆڤسكایت هەردوو ماددەی یۆدید و قوڕقوشمەكەی لەسەر توێژاڵێكی تەنك چاپ دەكرێت، كە ئەستوورییەكەی تەنیا یەك میلیمەترە و كێشیشی 10 جار لە كێشی پالێتی سلیكۆن كەمترە.
یۆكیهیرۆ كانیكۆ بەرپرسی بەشی توێژینەوە لە كۆمپانیای (پاناسۆنیك)ی تایبەت بە بەرهەمە ئەلیكترۆنییەكان لەو بارەیەوە دەڵێت: كۆمپانیاكەیان ئێستا كار لەسەر ئەوە دەكات شانەی پیرۆڤسكایت تێكەڵ بە شووشەی پەنجەرە بكات، ئەگەر ئەوە سەركەوتوو بێت، ئەو كاتە بەشێك لە كارەبای هەر بینایەك لە پەنجەرەكانی خۆیەوە دابین دەكرێت، ئەوەش وەك یۆكیهیرۆ دەڵێت: گوشارێكی زۆر لەسەر حكومەت و كارەبای نیشتمانی كەم دەكاتەوە.

دۆستی ژینگەیە
ژاپۆن لەم كێبڕكێیەدا ركابەری زۆرە، كۆمپانیا چینی و ئەوروپییەكان و كۆمپانیاكانی كۆریای باشووریش ركابەرن، لەگەڵ ئەوەشدا ژاپۆن هیوای سەركەوتنە و كاریشی بۆ دەكات، هیرۆشی سیگاوا باس لەوەش دەكات، ئێستا لە تاقیگەكاندا سەرقاڵی دروستكردنی هەندێك شانەی پیرۆڤسكایتن، كە توانای بەرهەمهێنانی نزیك دەبێتەوە لە پالێتی سلیكۆن و چاوەڕوانیش دەكرێت ئەو جۆرە نوێیە لە پیرۆڤسكایت بۆ ماوەی 20 ساڵ بەرگە بگرێت.
ئەو پسپۆڕە پێشبینی ئەوە دەكات، پیرۆڤسكایتی ژاپۆنی تا ساڵی 2040 دەگاتە ئاستێك، توانای بەرهەمهێنانی 40 گێگاوات كارەبای هەبێت و جەخت لەسەر ئەوەش دەكاتەوە، بابەتەكە تەنیا پەیوەست نییە بە سلیكۆن و پیرۆڤسكایتەوە، بەڵكو دەبێ هەوڵی تەواوی خۆیان بخەنەگەڕ بۆ دەستڕاگەیشتن بە وزەی نوێبووەوە و دۆستی ژینگە.
سەرچاوە: الشرق الاوسط