هیوا محەمەد
ئەوەی لە دەرگای گەمژەیی سیاسی دەدات، ئەوانەن کاتێک حوکمڕانی دەگرنەدەست، یان پۆستێکی وەزاری وەردەگرن، ئەوا لەڕێیەوە مامەڵەی خراپی شۆڤێنییانە لەگەڵ نەتەوەی کورد دەکەن، بە بیانووی هاوکاری نەکردن یان نا شەفافی حکومەتی هەرێم.
ئەو کەسە یان ئەو لایەنە، پێویستە ئەو مێژووە تاڵە لە بیر نەکات کە ئەوانەی پێش خۆیان کردیان و چارەنووسیان بە کوێ گەیشت؟ نەتەوەیەک لەم عیراقەدا دەژی پێیدەڵێن کورد و خاوەن خاکی دیاریکراوی خۆیەتی و بە زەبر خزێنراوەتە ناو دەوڵەتێکەوە، بەڵام ژیریی سیاسیی سیاسەتمەدارەکانمان لە پێنج دەیەی رابردووەوە، توانی رووی کورد واپیشان بدات کە پێکەوە ژیانی ئاشتییانەی دەوێت لە چوارچێوەی زامنکردنی مافە نەتەوەییەکانی و خۆبەڕێوەبردنی.
ویستمان و دەشمانەوێت، بەتایبەتی دوای نەمانی رژێم، بەشداری کردەیی کارا بین لە بنیانتنانەوەی عیراق، هەر لە فاوەوە تا زاخۆ، بەشداریمان لە داڕشتنی دەستووری نوێدا کردووە، پشکی سەرەکیمان لە رووخاندنی رژێمی بەعسدا هەبووە، پشکی شێرمان لە قوربانیداندا بەرکەوتووە لە روبەڕوبوونەوەی داعش و تیرۆریستانی پێش ئەوانیش، ئەگەر هەوڵی کورد و ئازایەتی پێشمەرگە نەبەردەکانی نەبوایە، داعش سنگی دەکشان بۆ بەغداش، ئەمە لە سوریاش هەر بە قوربانیدانی کورد بووە، بە دانپیادانانی زۆرێک لە سەرکردە جیهانییەکان.
هەموو ئەو گەندەڵییانەی لە بەسرە و دیوانیە و عەمارە و ئەوانی تر دەکرێت، بووە هۆکاری ئەوەی مووچەی هاووڵاتیانی ئەو شارانە دوابخرێت یان ببڕدرێت؟
لەمەیاندا ئێمە عیراقی نین؟
ئێستا نەتەوەیەکی زیاتر لە شەش ملیۆنی لەم هەرێمەدا دەژی، بەپێی دەستوور هەرێمێکی فیدراڵە، تاکەکانی هەڵگری ناسنامە و رەگەزنامە و پاسپۆرت و پارەی عیراقین، هاوشێوەی ئەو عیراقییانەی لە بەسرە دەژین، بەڵام مافیان لەو سەروەتەی عیراق کە دەفرۆشێت و پارەی لێ دەستدەکەوێت، بەپێی پێویست نەپارێزراوە و دەبەسترێتەوە بە ناشەفافی هەندێک کەسی بەشدار لە حوکمڕانیدا لە هەولێر و بەغدا.
لەمەیاندا ئێمە وەک عیراقی مامەڵەمان لەگەڵدا ناکرێت، بەڵام ئەگەر هێزێکی پێشمەرگە بچێتە بەغدا و بەشداری بکات لە پارێزگارییکردنی ئاسایشی شارەکە، پێیان دەڵێن عیراقییەکان دڵسۆزن بۆ پاراستنی وڵاتەکەیان، ئەگەر فڕۆکەیەک لە فڕۆکەخانەیەکی هەرێمەوە هەڵبستێ دەبێت مۆڵەت لە بەغدا وەربگرێت، کەچی دەستدرێژیی بکرێتە سەر هەرێم، بەغدا خۆی لێ بێدەنگ دەکات، بەڵام وەزیرێک بە پێکەنینەوە وەک (ئیهانەکردن) باسی نەناردنی مووچەی خەڵکی هەرێم و راگرتنی دەکات، لەکاتێکدا سەدان هەزار کەس بەو مووچەیە دەژین و بڕبڕەی پشتی گەرمیی بازاڕی شارەکانی هەرێمە.
ئایا گەندەڵی، ناشەفافی، لە ئیدارەی خۆیی شارەکانی دیکەی عیراقدا نییە؟ ئایا لەسەردەمی سەرۆک وەزیرانێکی پێشووتردا، چەند ملیار دۆلارێک سەرنگون نەکران؟ نابیستین فڵان پارێزگار و فڵان بەرپرس لەلایەن دەستەی دەستپاکییەوە دراونەتە دادگا؟ ئەوەنییە دەڵێن چەند ملیار دینار لە خەزێنەیەکدا (جرج تێیان کەوتووە و خەساری کردوون، بۆ پەردەپۆشکردنی دزینیان)؟، هەموو ئەو گەندەڵییانەی لە بەسرە و دیوانیە و عەمارە و ئەوانی تر دەکرێت، بووە هۆکاری ئەوەی مووچەی هاووڵاتیانی ئەو شارانە دوابخرێت یان ببڕدرێت؟
درێژەدان بە ستەم
دەبێت هەندێک لە سیاسییەکانی عیراق ئەو راستییە بزانن، ئەوەی ئەوان دەیکەن بەرامبەر بە خەڵکی مووچەخۆری هەرێم، درێژەی ئەو ستەمەیە کە حکومەتەکانی پێشتر و سەردەمی رژێمی بەعسیش دەکرا بەرامبەر بە کورد، نزیکەی پێنج هەزار گوندی کوردستان وێران کراو راگوازران و تەختکران بە بیانووی ئەوەی پێشمەرگە تێیاندا دەحەوێتەوە، لەناو شارەکان چەندین خانوو بە شۆفڵ وێرانکران لەبەر ئەوەی لەو شوێنەدا بەعسییەک کوژراوە، هەموو ئەم سیاسەتە دوژمنکارییانەیە نەیتوانی کۆڵ بەم نەتەوەیە بدات و تۆڵەی خۆی بە زیادەوە کردەوە لە دوژمن.
ئەمڕۆ لەبری ئەنفال و کۆپتەر و وێرانکردنی گوندەکانمان( کە هاووڵاتیانی شارەکانی دیکەی عیراق رۆژانە بە هەزارانیان رووی تێدەکەن بۆ گەشتیاری)، لە بری بۆردومان و هێرشی کۆپتەر و کیمیاباران، لەم سەردەمی پێشکەوتنی تەکنۆلۆژیایەدا کە باشیی دۆخی ئابووری، تاقە هۆکارە بۆ پێشکەوتنی تاک و خێزان، لەوێشەوە بۆ کۆمەڵگەی کوردی، بەغدا دێت لەڕیگەی گروپێکی ناو حوکمڕانییەوە، لەگەڵ حکومەتی هەرێم، دەیان بیانووی (گونجاو و نەگونجاو، راست و ناڕاست) دەکاتە هۆکاری نەناردنی مووچە و ئەم مانگ بۆ ئەو مانگ، خەڵکیان والێکردووە ستاییشی بەغدا بکەن ئەگەر دوو مانگ لەکاتی خۆیدا مووچە بنێرن.
محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عیراق، شەش هەفتە بەر لە ئێستا، لەکەناڵی ئەلعەربییە ئەلحەدەس، وتی پارەی ئەم ساڵ بەتەواوی نێردراوە بۆ هەرێم، ئیتر ئەوان بۆچی مووچە نادەن؟ بەندە قسەکەیم بە راست وەرگرت، چونکە پێم وابوو کەسێک لەو پۆستەدا لێدوانی ناڕاست نادات، بەڵام ئێستا بەوەی مووچەی مانگی پێنج نێردرا، پرسیارم لا دروست دەبێت و دەڵێم: تا کەی کێشە سیاسییەکان بەکاردەهێنن بۆ چەوسانەوەی نەتەوەیەک کە تەنها چینی هەژار و مامناوەندەکە لێی زەرەرمەند دەبن؟ بەس نییە ئازاردانی ئەم نەتەوە بێوەیە، کە رازیبووە لەناو چوارچێوەی عیراقی فیدراڵدا بمێنێتەوە و بەشدار بێت لە بنیاتنانی عیراقدا بە هاوکاریی عەرەب و پێکهاتەکانی دیکە؟
گونجاوە خانەنشینان بەم شێوەیە مووچە وەربگرن؟
