رزگار ئاکرێی
کتێبەکەم (ژیریی دەستکردی سەرمایەداری، بەرەنگاریی چەپ و بەدیلی گونجاو: تەکنەلۆژیا لە خزمەتی سەرمایە یان ئامرازێک بۆ ئازادی؟) بە زمانی کوردی، عەرەبی، ئینگلیزی و زمانەکانی تر بڵاوکراوەتەوە. ئەم بەرهەمە باسی کێشەی ژیریی دەستکرد دەکات لە چوارچێوەی خەباتی چینایەتی لە سەردەمی دیجیتاڵدا. ئەم کتێبە باس لە کاریگەرییەکانی AI دەکات لەسەر بوارە جۆراوجۆرەکان، لە ئابوورییەوە تا سیاسەت، و لە کەلتورەوە تا بیرکردنەوە لە ژێر هەژموونی سیستەمی سەرمایەداریی هاوچەرخدا. ئامانجی ئەم کتێبە پێشکەشکردنی شیکاریی ژیریی دەستکردە لە روانگەی چەپەوە و هەروەها بەدیلێکی پێشکەوتووخواز بۆ بەکارهێنانی AI پێشنیاز دەکات. لە خوارەوە بە کورتی و لە چەند خاڵدا ئاماژە بە ناوەڕۆکی کتێبەکە دەکەین.
دابەشبوونی دیجیتاڵی نێوان چەپ و سەرمایەداری
دابەشبوونی دیجیتاڵی نێوان چەپ و سەرمایەداری بەرەنگاربوونەوەیەکی گەورەیە لە سەردەمی دیجیتاڵدا، کە بۆشایی دیجیتاڵی لەلایەن کۆمپانیا گەورەکانی تەکنەلۆژیا و وڵاتانی سەرمایەداریدا دروست کردووە. لە کاتێکدا ئەم هێزانە توانای فیزیکی و تەکنیکییان هەیە تا خۆیان شێوەی پێدانی رێنمایی بە لایەنە جۆراوجۆرەکانی تەکنەلۆژیا و ژیریی دەستکرد دەست نیشان بکەن، بەڵام ئەمڕۆ چەپ لە زۆربەی بوارەکاندا لە پێگەیەکی لاوازدا ماوەتەوە و بەدەست دابەشبوونێکی دیجیتاڵی ئاشکراوە دەناڵێنێت. لەم چوارچێوەیەدا بارودۆخی ئێستای چەپ لە بەرامبەر سەرمایەداریدا وەک ململانێی مێروولە و فیل وایە، واتە ناتوانێت لەم بوارە گەورە و خێرایەدا لەگەڵ هێزە سەرمایەدارییەکان بگونجێت. ئەم دابەشبوونە دیجیتاڵییە تەنها نەبوونی ئامرازی تەکنیکی نییە، بەڵکو رەنگدانەوەی لاوازییەکی نەخوازراوە لە دیدگای سیاسی و رێکخراوەیی بۆ بەکارهێنانی ئەم ئامرازانە لە خزمەتی خەباتی چەپدا.
نەخوێندەواریی دیجیتاڵی
نەخوێندەواریی دیجیتاڵی تەنها نەتوانینی بەکارهێنانی ئامرازی دیجیتاڵی ناگەیەنێت، بەڵکو نەتوانینی تێگەیشتن لە چۆنییەتی کارکردنی ئەم ئامرازانە و کاریگەرییان لەسەر ژیانی رۆژانەی تاکەکان و خەڵکیش دەگەیەنێت. بە گشتی رێکخراوە چەپەکان زۆرجار بەشێوەیەکی سنووردار و سەرەتایی ئامرازەکان بەکاردێنن، ئەمەش کاریگەریی نەرێنی لەسەر هۆشیاریی گشتی دادەنێت. نەخوێندەواریی دیجیتاڵی، چەپ دەخاتە دۆخێکی لاوازەوە بەرامبەر ئەو تەحەدایانەی سەرمایەداریی دیجیتاڵی دروستی دەکات و بەربەستێک پێکدەهێنێت بۆ ئەوەی کاریگەریی هەبێت لە سەردەمی دیجیتاڵدا.
پەرەپێدانی توانا و لێهاتوویی تەکنیکیی بزوتنەوەی چەپ
توانای چەپەکان لە بواری تەکنیکیدا بۆتە پێویستییەکی ستراتیژیی هاوتەریب لەگەڵ پەرەپێدانی توانای سیاسی و رۆشنبیری و رێکخراوەیی و میدیایی و جەماوەری. هێزە چەپەکان ناتوانن پشت بە میدیای سەرمایەداری ببەستن، کەواتە دەبێ هەوڵبدەن میدیای سەربەخۆی خۆیان دابمەزرێنن و خاوەنی ئامراز و تەکنەلۆژیای خۆیان بن. بۆیە سەربەخۆیی تەکنەلۆژیا مەرجێکی بنچینەییە کە تەواوکەری سەربەخۆیی رۆشنبیری و سیاسی و رێکخراوەییە. ناکرێت قسە لەسەر ئازادی راستەقینە یان بنیاتنانی پڕۆژەی سۆسیالیستی رادیکال بکرێت، لە کاتێکدا رێکخراوە چەپەکان لە رێگەی ئامرازەکانی ژیریی دەستکردەوە کە لەلایەن وڵاتانی گەورە و کۆمپانیا سەرمایەدارییەکانەوە بۆ خزمەتی بەرژەوەندییەکانیان پەرەپێدراوە، چاودێری دەکرێن.
رۆڵی گەنجان لە گۆڕان و گەشەپێدانی دیجیتاڵی
گەنجان یەکێکن لە توخمە سەرەکییەکانی برەودان بە گۆڕان و گەشەپێدانی دیجیتاڵی لەناو رێکخراوە چەپەکاندا. لەبەر رۆشنایی ئەو گۆڕانکارییە خێرایانەی لە جیهانی دیجیتاڵدا روودەدەن، رۆڵی گەنجان لە کەمکردنەوەی نەخوێندەواریی دیجیتاڵی لەناو پارتە چەپەکاندا گرنگە. گەنجان بڕبڕەی پشتی هەر گۆڕانکاری و گەشەپێدانییەکی دیجیتاڵین کە لە نێو رێکخراوە چەپەکاندا روو بدات. زۆرێک لە گەنجانی ئەمڕۆ توانای ئەوەیان هەیە بەسوود وەرگرتن لە ئامرازە تەکنیکییەکان رووبەڕووی هەژموونی دیجیتاڵی سەرمایەداریی ببنەوە، چونکە توانای پەرەپێدانی ئامرازی نوێی خەباتیان هەیە، کە ئەویش توانای رێکخستن و بەگەڕخستن و کاریگەریی دانانە لەسەر رای گشتی. هەروەها دەتوانن داهێنان بخەنە ناو میتۆدەکانی خەباتی چەپەوە. گەنجان دەتوانن چالاکانە بەشداریی بکەن لە بەڕێوەبردنی ئەم گۆڕانکارییە دیجیتاڵییە لەناو پارتە چەپەکاندا، ئەویش بەهۆی توانای بەرزیان لە بەکارهێنانی تەکنەلۆژیادا. لێرەوە پێویستە کار بۆ لابردنی هەموو ئەو بەربەستە رێکخراوەیی و سیاسییەکان بکرێت کە رێگری لە گەنجان دەکەن لە چوونە ناو رێکخراوە چەپەکان و مانەوەیان لە رێکخراوە چەپەکاندا.
سەرەڕای توانا گەورەکانی ژیریی دەستکرد بۆ باشترکردنی ژیانی مرۆڤ، ئەمڕۆ بە شێوەیەک بەکاردەهێنرێت کە خزمەت بە کۆمپانیا گەورەکان و وڵاتانی سەرمایەداریی دەکات
چەپی دیجیتاڵیی نێودەوڵەتی
گرنگی بنیاتنانی چەپی دیجیتاڵیی نێودەوڵەتی بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەژموونی ژیریی دەستکرد و تەکنەلۆژیای دیجیتاڵیی گشتی کە لەلایەن کۆمپانیا گەورەکانی تەکنەلۆژیا و وڵاتانی سەرمایەدارییەوە بەڕێوەدەچێت، پێویستییەکی مێژووییە. ئەمە پێویستییەکی ستراتیژییە بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەژموونی سەرمایەداری لەو بۆشاییەدا کە لە بواری دیجیتاڵیدا هەیە، چونکە ئەم هێزە گەورانە کۆنتڕۆڵی خۆیان بەسەر ئامرازەکانی تەکنەلۆژیادا دەسەپێنن و چەوساندنەوە و خەباتی چینایەتی قووڵتر دەکەنەوە.
رێکخراوە چەپەکان لە رێگەی پەرەپێدانی هاوکاری نێوان رێکخراوە چەپەکان لە سەرانسەری جیهاندا و بە پەرەپێدانی تەکنەلۆژیای جێگرەوە، دەبێ بەشداربووان دڵنیا بکەنەوە کە تەکنەلۆژیا لە خزمەتی کۆمەڵگادایە و بەرەو بەدیهێنانی دادپەروەری و یەکسانی کۆمەڵایەتی هەنگاو دەنێت. ئەم هاوپەیمانییە دیجیتاڵییە دەبێت جیاوازیی ئایدیۆلۆژیی نێوان تەوژمە چەپە جیاوازەکان تێپەڕێنێت، بەتایبەتی لەم بوارەدا و جەخت لەسەر ئامانجی هاوبەش بکاتەوە. واتە دەرهێنانی تەکنەلۆژیا لە چنگی سەرمایە و گۆڕینی بۆ ئامرازێک بۆ ئازادی بەکۆمەڵ بکاتە ئامانجی سەرەکیی خۆی.
ژیریی دەستکرد لە سێبەری سەرمایەداریدا
سەرەڕای توانا گەورەکانی ژیریی دەستکرد بۆ باشترکردنی ژیانی مرۆڤ، ئەمڕۆ بە شێوەیەک بەکاردەهێنرێت کە خزمەت بە کۆمپانیا گەورەکان و وڵاتانی سەرمایەداریی دەکات و ئامرازێکی کاریگەرە لە بواری سەرکوتکردن و کۆنتڕۆڵکردنی دیجیتاڵیدا. ئەم توانایە بۆ گۆڕینی ناڕاستەوخۆی هۆشیاریی جەماوەری لە رێگەی ئەلگۆریتمێک کە تاکەکان لەسەر ئینتەرنێت کۆنتڕۆڵ دەکات بەکاردەهێنرێت.
ئەم ئەلگۆریتمانە کاریگەریی لەسەر هەڵبژاردن و ئاڕاستەکردنی رۆشنبیریی تاکەکان دادەنێن، وایان لێدەکات بیرۆکەی سەرمایەداری و راستڕەو وەربگرن و لە بیری چەپ و پێشکەوتنخوازانە دوور بکەونەوە. سەرەڕای ئەوەش، AI بەکاردێت بۆ هاندانی جیاکاریی بە هەموو شێوەکانی، هەم لە بازاڕی کار و هەم لە ژیانی رۆژانەدا. هەروەها کاریگەریی ژینگەیی خراپی هەیە و لە بواری نەرێنی وەک پەرەپێدانی چەک و هەڵگیرسانی جەنگدا بەکار دەهێنرێت.
بەدیلی چەپ بۆ ژیریی دەستکرد
ئەو بەدیلانەی لەم کتێبەدا پێشکەشکراون تێڕوانینێکی چەپی پێشکەوتووخوازانەن بۆ ژیریی دەستکرد، کە هەوڵدەدات ئەم تەکنەلۆژیایەی کە هەیە ئاڕاستە بکات بۆ خزمەتکردنی بەرژەوەندییەکانی کرێکارانی بیر و بازو. AI دەبێت نەک تەنها بۆ باشترکردنی ژیان بەکار بهێنرێت، بەڵکو دەبێ لە رێگەی بزوتنەوە چەپەکانەوە بۆ هەڵوەشاندنەوەی هەژموونی سەرمایەداری لەسەرتاسەری جیهاندا بەکاربهێنرێت.
لەم روانگەیەوە تەکنەلۆژیا دەبێتە موڵکی گشتی و لەژێر سەرپەرشتی دیموکراسییەکی جەماوەریدا بۆ بەرژەوەندیی کۆمەڵگا بەکاردەهێنرێت. AI دەتوانرێت بەکار بهێنرێت بۆ باشترکردنی کاری بەکۆمەڵ، بەرەوپێشبردنی دادپەروەریی کۆمەڵایەتی و یەکسانی، و چارەسەرکردنی کێشەکانی وەک هەژاری، پەروەردە، تەندروستی و یەکسانی جێندەر، دوور لە لۆژیکی قازانج و چەوساندنەوە. AI دەبێت بەکار بهێنرێت بۆ بەدەستهێنانی دابەشکردنی دادپەروەرانەی سەرچاوەکان، دەستەبەرکردنی دەرفەتی کاری یەکسان بێ گوێدانە باکگراوندێکی کۆمەڵایەتی و ئابووری و تەنانەت بەشداریکردن لە کەمکردنەوەی کاتژمێرەکانی کارکردن بەبێ کەمکردنەوەی مووچە. هەروەها دەتوانرێت ئامرازێکی کاریگەر بێت بۆ بەرەنگاربوونەوەی جیاکاری، چ جێندەر بێت یان نەژادی و پشتیوانی لە پاراستنی ژینگە و پەرەپێدانی دیموکراسی و رێزگرتن لە مافەکانی مرۆڤ بکات.
بەکارهێنانی بیرمەندانەی AI
بەکارهێنانی AI ئێستا لەلایەن هێزە چەپەکانەوە دەبێت بە وریاییەوە بێت. هەرچەندە ئەم تەکنەلۆژیایە بەرهەمێکی سەرمایەداری بێلایەن نییه، بەڵام تواناییەکی گەورەی هەیە کە دەتوانرێت بۆ دادپەروەریی کۆمەڵایەتی بەکار بهێنرێت. ئەمە پێویستی بە بیرکردنەوەیەکی زانستی و کراوەیە، کە تەکنەلۆژیا وەک ئامرازێک دەبینێت کە دەتوانرێت سوودی لێوەربگیرێت بۆ پەرەپێدانی ململانێی سیاسی و میدیایی و تەکنیکی. ئەمە دەبێت لەگەڵ دڵنیابوون لە شەفافییەت، پاراستنی تایبەتمەندیی داتا، و سەپاندنی چاودێرییەکی توند بەسەر مرۆڤدا لەبواری بەکارهێنانی AIدا بێت. هەر بەکارهێنانێکی چەپ لەم ئامرازانە دەبێت لە چوارچێوەی بەرەوپێشبردنی ئامانجە سۆسیالیستییەکان و پێشکەوتووخوازانەکاندا بێت، نەک جێگرەوەی کاری مەیدانی، بەڵکو پاڵپشت و تەواوکەر بێت بۆ بنیاتنانی گۆڕانکاریی کۆمەڵایەتی رادیکاڵ.
گەنجان یەکێکن لە توخمە سەرەکییەکانی برەودان بە گۆڕان و گەشەپێدانی دیجیتاڵی لەناو رێکخراوە چەپەکاندا، رۆڵی گەنجان لە کەمکردنەوەی نەخوێندەواریی دیجیتاڵی لەناو پارتە چەپەکاندا گرنگە
زمانی کتێبەکە،
بڵاوکردنەوەی ئەلیکترۆنی و مافی چاپ
لەم کتێبەدا زمانێکی سادە و روون بەکارهاتووە. کتێبەکە لە رێگەی دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی «ئەمازۆن»ەوە بڵاودەکرێتەوە و هەروەها لە ئینتەرنێتدا بە خۆڕایی بەردەستە و بە ئەلیکترۆنی بڵاودەکرێتەوە.
دەرئەنجام
شۆڕشی دیجیتاڵیی ئێستا، سەرەڕای توانا زۆرەکەی، لە بەرژەوەندیی قازانج و هەژموونی سەرمایەداریدا ئەندازیاریکراوە، بەڵام شەڕەکە هێشتا بەتەواوی چارەسەر نەکراوە و سەرمایەداری، جیهانێکی تەواو داخراوی دروست نەکردووە. هێشتا بوار بۆ بەدیلی چەپ ماوە، بە مەرجێک کارەکە بە ئاگایی و بە پلانی درێژخایەن بۆ جەنگێکی زۆر سەخت و ئاڵۆز ئەنجام بدرێت. بەرگری لە چەپ، بەتایبەتی لە قۆناغی دیجیتاڵیدا، تەنها ململانێ نییە بۆ دەسەڵاتی ئابووری و سیاسی، بەڵکو بۆ خودی هۆشیاری مرۆڤە، لەسەر ئەوەی کێ کۆنترۆڵی زانین و زانیاری دەکات و کێ هۆشیاریی کۆمەڵایەتی بەرهەم دەهێنێتەوە.
لە کۆتاییدا بانگهێشتتان دەکەم بۆ بەشداریکردن لە بەرەوپێشبردنی ئەلتەرناتیڤی چەپ بۆ تەکنەلۆژیا و ژیریی دەستکرد لە رێگەی دیالۆگ لەسەر مەسەلەکانی بەردەست، چونکە بیرۆکە و پێشنیازەکانی ناو ئەم کتێبە خاڵە سەرەکییەکانی ئەم بوارەن کە دەبێ لە نێو ریزەکانی چەپدا قسەیان لەبارەوە بکرێت.
پەرەپێدانی ئەڵتەرناتیڤێکی پراکتیکی و کاریگەر پێویستی بە گفتوگۆی فراوانە لە نێوان رێکخراوەکان و بزووتنەوەکان و کەسایەتییە چەپ و پێشکەوتووخوازەکان لە وڵاتانی جیاوازدا، کە ببێتە هۆی داڕشتنی پلانێکی روون و کارا. کاتێک ئەم بیرۆکانە دەخەمە روو، ئامانجم دابینکردنی چارەسەری ئامادە نییە، بەڵکو کردنەوەی گفتوگۆیەکی زیندووە سەبارەت بە ئەولەویەتەکان، گفتوگۆیەک کە دەبێت بگۆڕێت بۆ بانگەوازێکی کراوە بۆ بەشداریکردن لە گەشەپێدانی دیدێکی چەپی دیجیتاڵی جێگرەوە لەسەرئاستی جیهانی.
