دوێنێ هەواڵی قەدەغەکردنی وەڵامدانەوەی تاقیکردنەوەکان بە زمانی کوردی لە زانکۆکانی ناوچەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی كودستان لەلایەن وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی عیراقەوە وەك بروسکە بەنێو کوردستاندا بڵاوبۆوە، کاردانەوەکانیش خێراو دەستوبردبوون.
لەسەر بنەمای ئەو کاردانەوانە، نەعیم عەبود وەزیری خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی عیراق بە نوێنەرانی کوردی وتووە لە بەغدا، کە ئەو بڕیارە کاری پێناکرێت و ساڵی رابردووش بە هەمانشێوە راگیراوە.
هەروەها جەختیکردووەتەوە، کە رێز لە زمانی کوردی دەگرێت و ئەوەی کراوە لەناو کۆمەڵێك راسپاردەی وەزارەتدا بووە و کاری پێناکرێت.
بڕیارێكی نادەستوورییە
هەرچەندە بڕیارەکە دووەم ساڵە دەردەکرێت و کاری پێناکرێت، بەڵام پرسیارە جەوهەرییەکە ئەوەیە؛ کە ساڵی رابردوو بڕیارەکە راگیراوە، بۆ ئەمساڵ دووبارە کراوەتەوە؟ لە وەڵامی ئەم پرسیارەدا، حەمەزیاد مەولود ئەندامی كارای دەستەی سەرۆكایەتیی ئەكادیمیای كوردی بە كوردستانی نوێ-ی وت: بێگومان ئەو بڕیارەی وەزارەتی خوێندنی باڵای عیراق، بڕیارێكی نادەستوورییە، چونكە زمانی كوردی شان بەشانی زمانی عەرەبی زمانێكی رەسمییە لە عیراقدا و لە بەسرەوە تا زاخۆ پێویستە هەموو نوسراوەكان بە زمانی كوردییش هەبن، تەنانەت لە تابلۆكانی هاتووچۆش پێویستە بە كوردی و عەرەبی لەسەری بنوسرێت، ئێمە لە كوردستان پابەندبووین بە دەستوور، بەڵام لای وەزارەتی خوێندنی باڵای عیراق زمانی ئینگلیزی، كە لە دەستووردا ئاماژەی پێنەكراوە، بە رەسمی دەیبینێت و لای ئاساییە، بەڵام زمانی كوردی ئاسایی نییە و نابێت، كەواتە ئەم بڕیارە دووجار پێشێلكردنی دەستوورە لەلایەك زمانی كوردی لە دەستوور بە رەسمی ناسێندراوە و لەلایەكیش زمانی ئینگلیزی، كە لە دەستووردا باسی نەكراوە، كردوویەتی بە رەسمی.
بەدواداچوون دەكرێت
وتیشی: نابێت ئێمە لە ئاستی ئەو پێشێلكارییە دەستوورییە بێدەنگ بین، لە ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق لیژنەیەك هەیە بە ناوی (لیژنەی باڵای زمانە رەسمییەكان لە عیراق)، ئەو لیژنەیە بەدواداچوون دەكات بۆ پێشێلكارییە زمانەوانییەكان و نوێنەری هەموو پێكهاتەكانی تێدایە و ئێمە وەكو ئەكادیمیای كوردی نوێنەرمان هەیە لەو لیژنەیەدا، لە رێگەی نوێنەرەكەمانەوە ئەو لیژنەیە ئاگاداردەكەینەوە، كە بەدواداچوون بۆ ئەو بڕیارە بكەن، كە بڕیارێكی نادەستوورییە. لە نووسراوەكەدا بڕیارێكی تر هەڵوەشاوەتەوە، بەدواداچوون بۆ ئەو بڕیارەش دەكەین بۆئەوەی بزانین ئەو بڕیارە كامەیە ئەوان دەڵێن پێویستیمان پێی نییە، بڕیارەكە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی (2010) و ژمارەی بڕیارەكەش نووسراوە.
پێشێلكاریی دەستوور
ئەو ئەندامەی دەستەی سەرۆكایەتیی ئەكادیمیای كورد باسی لەوەکرد، پێویستە وەزیرە كوردەكان لە ئەنجومەنی وەزیران قسە بكەن، هەروەها حكومەتی هەرێم بەدواداچوون بكات بۆ ئەو بڕیارە و سەرجەم ماددەكانی دیکەی دەستوور بەتایبەتی ماددەكانی (140) و هەر مادەیەكی دیکەی دەستووری، كە تایبەت بێت بە كورد و ئێستا ئەم ماددەیەی تایبەت بە زمانی كوردیشی هاتەسەر.
خوێندنی باڵای هەرێم و عیراق
عەباس ئەکرەم وتەبێژی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی حكومەتی هەرێم بە كوردستانی نوێ-ی راگەیاند: ئەو بڕیارە پێشێلكردنێكی راستەوخۆی دەستووری عیراقە و لەهەمانكاتیشدا پێچەوانەی پرەنسیپەكانی پێكەوەژیانە لە عیراقدا، وەكو وەزارەتی خوێندنی باڵای هەرێم داواكارین لە وەزارەتی خوێندنی باڵای عیراق كاربكات بۆئەوەی زانكۆكان و دامەزراوەكانی خوێندنی باڵا، ناوەندی پێكەوەژیان بن و رێزگرتن لە كەلتور و فەرهەنگ و زمانی هەموو گەلانی عیراقی تێدا رەنگبداتەوە بەبێ جیاوازی.
وتیشی: وەكو وەزارەتی خوێندنی باڵای هەرێم لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی عیراق لەسەر هێڵ دەبین بۆ چارەسەركردنی ئەو پرسە و رێگەگرتن لە دووبارەبوونەوەی ئەو هەڵوێستە.
كوردستانی نوێ، هیوا كازم
