لە شاری خانەقیی سۆمای كوردستانی هەرزانفرۆشكراودا، چەندین وێنەگری ناسراوی وەكو: ساڵح باجەڵان و سەید قوتب كاكەیی و ..هتد، هەبوون، بەڵام كاك پشتیوان لە نێو هەموویاندا بەهجەتی هەڵبژادووە
برای هێژامان كاك پشتیوان ئەحمەد، كتێبی (حیكایەتی بەهجەتی وێنەگر و دەوروبەرەكەی)كە هێشتا بڵاونەكراوەتەوە، بە PDF بۆی رەوانە كردم. ئەم كتێبە بریتییە لە تێكستێكی 60 لاپەڕەیی و 34 لاپەڕەشی بە وێنەی تایبەت رازێنراوەتەوە.
كتێبی (حیكایەتی بەهجەتی وێنەگر و دەوروبەرەكەی) بە گشتی لە بیۆگرافیای هونەرمەندێك دەچێت و ژیاننامە و بیۆگرافیاش نییە. رۆمانە؟ نەخێر رۆمانیش نییە، دوا دەنگوباسی جیهانی جەلەوەی خانەقیی شەستەكان و حەفتاكانی سەدەی پێشووە. ئەم كاتیگۆریەش بۆ قەوارەی كتێبێكی بچووك زۆر گەورەیە، كاك عیماد ئەحمەد دەیان گوتاری لەسەر گەڕەكی جەلەوەی ئەو سەردەمە بڵاوكردۆتەوە. مامۆستا موحسین عەلی ئەكبەر-یش، رۆژانە چەندین داستانی سالم و كەلای گوڵمرای و محەمەد دلگ و عەزیز خانی بۆ دەگێڕاینەوە. كتێبی (حیكایەتی بەهجەتی وێنەگر و دەوروبەرەكەی)، هەموویەتی و هیچیشی نییە! كارێكی ئەدەبی و هونەری تایبەتە.
خانەقیی سۆمای كوردستان
لە شاری خانەقیی سۆمای كوردستانی هەرزانفرۆشكراودا، چەندین وێنەگری ناسراوی وەكو: ساڵح باجەڵان و سەید قوتب كاكەیی و ..هتد، هەبوون، بەڵام كاك پشتیوان لە نێو هەموویاندا بەهجەتی هەڵبژادووە، بەهجەت ( 1938-2000 ) لە ناوەڕاستی شەستەكانی سەدەی پێشوودا وەكو قارچك هەڵتۆقی. ستۆدیۆكەی نزیكی گەراجی كرندی بوو. پاشان گواستییەوە بۆ گەڕەكی مەزرەعە. ئەو پیاوێكی سووروسپی، كەڵەگەت و قژدرێژ بوو. رۆژانی جەژن لە باوە مەحمود و خدر زندە و عەلەمدار دەتبینی، شەبقەیەكی مەكسیكی لەسەر دەنا و كامیرایەكی زلی لە مل دەكرد. زۆر جار ئەو لە خدر زندە وێنەی گرتووم، كەچی ئەو كاتەی وێنەكەی داومەتەوە، دەبینم لای (باوەگەزی) بە چوارمشقی دانیشتووم. رۆژێكیان لەگەڵ كوڕێكی لاو، مشتومڕی بوو، ئەو لەگەڵ یەكێك لە هاوڕێكانی، لە كەناری رووباری ئەڵوەن وێنەی لەلایەن بەهجەتەوە گیرابوو کە بەهجەت وێنەكەی دەركرد، لەسەر مێزەكەی دانا و وتی : فەرموو ئەمە وێنەكەی تۆیە.
خۆت وایت و ئەوەندە لەسەری مەڕۆ
كابرا كاتێك وێنەكەی بینی واقی وڕما : ئەمە وێنەی من نییە! چی چی؟ ئەمە هاوڕێكەمە لە كەناری ئەڵوەن وەستاوە! ئێ چی چی، ئەم مانگایە لێرە چی دەكات؟
بەهجەت بە دڵنیایی و بە دەنگێكی زوڵاڵەوە گوتی: ئەمە وێنەكەتانە....
كابرا: ئەوە وێنەی هاوڕێكەمە لەگەڵ مانگایەك وەستاوە، ئەی من لەكوێم؟
بەهجەت: ئەمە رووباری ئەڵوەنە، ئەمە هاوڕێكەتە یان نە؟ كەواتە: ئەمەش تۆی...
كابرا: كاك مانگا!! ببورە كاك بەهجەت گیان:
ئەمە مانگایە، ئەمە من نیم!
بەهجەت: كاكە گیان، بە قوربانتبم، تۆ خۆت وایت، تاوانی من چییە؟ پێتوایە من دروستم كردوویت؟ تۆ خۆت وایت و ئەوەندە لەسەری مەڕۆ، كابرا دەیكێشا بەسەری خۆیدا و هاواری دەكرد: ئێستا دەزانم من مانگام. كاك پشتیوان ئەحمەد پاژێكی بچووكی حیكایەتەكانی بەهجەتی وێنەگر دەكاتە هەوێنی جیهانی شارێك. شەڕەكەڵەشێر تێكەڵاوی سیاسەت و فەلسەفە دەكات.
ئاوێنەی كەلتووری گەڕەكێك
بێگومان پشتیوان ئەحمەد دەیتوانی، دەیان كەسایەتی گەورەی شاری خانەقی، بكاتە پاڵەوانی نووسینەكەی: كێ ئەوەندەی (لەیلا قاسم) ئازا و بوێر و بەناوبانگە؟ كێ ئەوەندەی (عەبدولمەجید لوتفی) پێشەنگ بووە؟
نامەوێت باسی رۆڵەكانی بەمۆ و سەرتەك و كەلی بێشكان بكەم؟ پشتیوان، ئەگەر ئەندامی (هەڵۆی سوور)یش نەبووبێت، لەنزیكەوە كارەكتەرەكانی ئەو رێكخراوەی ناسیووە. ئەمانە رۆڵەی هەر گەلێكی پێشكەوتوو بوونایە، پەیكەری زێڕیان بۆ دروست دەكرا و ژیاننامەیان دەكرایە سیناریۆی زنجیرە درما. كتێبی (حیكایەتی بەهجەتی وێنەگر و دەوروبەرەكەی) ژیاننامەی شۆڕەژنان و كەڵەپیاوانی بەرجەستە نەكردووە. ئەو بۆ ناو ژیانی كەسانێك شۆڕبۆتەوە، كە مەمرە و مەژی ژیاون. ئەم توێژە، زانایانی كۆمەڵناسی بە (لومپن - Lumpen) ناویان دەبەن و ئاماژەیان بۆ دەكەن. پارتی كۆمۆنیستی عیراق، پاژێك لەمانەی بۆ ریزەكانی خۆی راكێشا بوو، یەكێك لەمانە پاش كودەتا رەشەكەی 8ی شوباتی 1963، رۆژانە رۆژنامەی پارتی كۆمۆنیستی بە دەستەوە دەگرت و بە بەردەم دائیرەی ئەمنی خانەقیدا هاتووچۆی دەكرد، بە ئومێدی ئەوەی بیگرن. یەكێك لە ئەمنەكان پێی وتبوو: پڕ یەك عەرەبانە كتێبی ماركس و لینینت پێبێت، بۆ نیو دەقیقەش ناتگرین. هونەر ئەمەیە، ژیانی كەسایەتییەك بكرێتە تەوەری ناوەندی رووداوەكان و ئاوێنەی كەلتووری گەڕەكێك تێیدا، بە زۆربەی رەنگەكانیەوە بەرجەستە بكرێت.
هێشتا لەكوێتە
لەم رۆژانەدا كاك عیماد ئەحمەد، چەند بابەتێكی نوێی لەسەر جەلەوە بۆ ناردم. من وتم: پێموابوو بیرەوەریی و حیكایەتەكانی گەڕەكی جەلەوە-ت هەمووی نووسیووە!
ئەو وتی: هێشتا لەكوێتە با هەلێكی گونجاوم بۆ بێتە پێشەوە، ئینجا دەبینی چی دەنووسم.
تا ئێستا كاك پشتیوان ئەحمەد، چەند چیرۆكێكی لە جیهانی جەلەوەوە بڵاوكردۆتەوە وەكو: (حیكایەتی ئەبوگونی و میرزای باوكی) و (حیكایەتی مەجید خانەوەگی) و ئەمجارەشیان (حیكایەتی بەهجەتی وێنەگر و دەوروبەرەكەی)، رەوانەی چاپخانە كراوە. نازانم ئەمیش وەكو بەهجەتی وێنەگر چی تری لەبن سەردایە، ژیان كەمی رۆیشتووە و زۆری ماوە!
*ئەندامی یەكێتیی نووسەرانی جیهان PEN
