12)
ململانێی نەوەکان لە بواری هونەردا، یەکێکە لەو بابەتانەی ماوەیەکی زۆرە مشتومڕی لەنێوان هونەرمەندان، رەخنەگران و بینەراندا دروستکردووە کە رەنگدانەوەی گرژیی نێوان نەوەکانی رابردوو و ئێستایە، نەوەی رابردوو بڕوایان وایە هونەر دەبێت دابونەریت و بەها کلاسیکییەکانی بپارێزێت و نەوەی ئێستا چاوەڕێی تازەگەریی و داهێنان و بەکارهێنانی ئامڕازەکانی دەربڕینی هاوچەرخ دەکات.
هونەری تەقلیدی کە نەوەی کۆن دروستیکردووە بە پابەندبوون بە یاساکانی ئەکادیمی و بەکارهێنانی تەکنیکیی بۆماوەیی دەناسرێتەوە و زۆرجار هونەر لەم چوارچێوەیەدا رەنگدانەوەی بەها و کەلتوری کۆمەڵگەیە لە سەردەمێکی دیاریکراودا، جەخت دەکاتە سەر جوانی ئیلهام وەرگرتن لە سروشت و شێوە نەریتییەکان. هونەرمەندانی ئەم نەوەیە زۆرجار بیروبۆچوونەکانیان بە شێوازێکی درێژەپێدراوی وەک وێنەکێشانی زەیتی و پەیکەرتاشی دەردەبڕن و پێیانوایە هونەر دەبێت ئاستی هونەریی بەرز بپارێزێت، بەڵام نەوەی ئێستا هەوڵدەدات کۆت و بەندەکانی نەریتی بشکێنێت و بەدوای رێگەی نوێی دەربڕینی هونەریدا دەگەڕێت.
لەگەڵ هاتنی بزووتنەوە هونەرییەکانی وەک، سوریالی، دەربڕین، هونەری ئەبستراکت و دیجیتاڵی، هونەر گۆڕا بۆ بوارێکی کراوەی ئەزموونی نوێ، هەم لە مانا و هەم لە چەمکدا. هەرچەندە ئەم نەوەیە لەوانەیە رووبەڕووی رەخنەی نەوەی رابردوو ببێتەوە لەو روانگەیەی «وێرانکەر» ە بۆ کە لەپووری هونەری، بەڵام لەگەڵ ئەوەدا یارمەتیدەرە بۆ دەوڵەمەندکردنی دیمەنی هونەر بە ئاڕاستەکردنی ناتەقلیدی کە هەندێک جار دەشێت سەیر یان سەرسوڕهێنەر بێت.
وێڕای بوونی ئاستەنگ وگرژییەکان لەنێوان ململانێی نەوەکاندا، بەڵام کارلێکێکی ئەرێنی لەنێوان نەوەکانی هونەردا هەیە. زۆرێک لە هونەرمەندە نوێیەکان کاریگەرن بە هونەری کلاسیکی، تەکنیک و شێوازی نەوەکانی پێشوو بەکاردەهێنن، لەلایەکی ترەوە هونەرمەندانی نەوەی رابردوو بیر لە شێوازی نوێ دەکەنەوە یان لە پرۆژەی هاوبەشدا لەگەڵ نەوەی ئێستادا هاوکاری دەکەن.
جیاوازیی کەلتوری و نەوەکان رەهەندی کەلتوریی هەیە، بۆ نموونە لە کۆمەڵگەکانی خۆرهەڵاتدا، زۆرێک لە بەها نەریتییەکان لە هونەردا وەک (وێنەکێشانی تەقلیدی، دەستنووسی عەرەبی و پەیکەرتاشی کلاسیک) زیاتر دەپارێزرێن وەک لە کۆمەڵگەکانی خۆرئاوا کە لەوانەیە شۆڕشی هونەری یان کەلتوریی لە ئاستێکی گەورەتردا بەخۆوە ببینن. هونەر لەم چوارچێوەیەدا دەشێت رەنگدانەوەی بەهاکانی جوانی و ناسنامەی کەلتوریی بێت. نەوەکانی کۆن لەوانەیە بە چەمکی «رەسەنایەتی» لە هونەردا بنووسن، لەکاتێکدا نەوەی ئێستا هەوڵ دەدات ئەم بەهایانە لەبەر رۆشنایی گۆڕانکارییە جیهانییەکان هەڵبسەنگێنێتەوە.
سەرەڕای ئاستەنگەکان، بۆشایی فراوان هەیە بۆ کارلێککردنی بەرهەمدار لەنێوان نەوەکاندا. زۆرێک لە هونەرمەندانی هاوچەرخ ئیلهام لە نەوەکانی پێشوو وەردەگرن بۆ ئەوەی لەگەڵ سەردەمی مۆدێرندا بیگونجێن. لەلایەکی ترەوە هونەرمەندە بەتەمەنەکان هەوڵ دەدەن سوود لە تەکنیکی نەوەی نوێ وەربگرن لە هەندێک کاردا، یان تەنانەت لە پرۆژەی پەروەردەییدا، کە هونەرمەندە بە ئەزموونەکان بەشێوازی جیاواز دەتوانن ئەزموونەکانیان بگوازنەوە بۆ نەوەکانی داهاتوو.
ململانێی نەوەکان لە هونەردا، دەتوانرێت بە پرۆسەیەکی زیندوو دابنرێت کە رەنگدانەوەی دینامیکی گۆڕان و گەشەسەندن دەکات، لە کاتێکدا دەتوانرێت وەک بەربەستێک یان سەرچاوەی گرژی سەیر بکرێت، بەڵام لە راستیدا پێکهاتەیەکی گرنگە لە گەشەپێدانی زمانی هونەری و تێگەیشتن لە مانای هونەر لە رێگەی ئەم کارلێکردنەوە، هونەر دەتوانێت خۆی نوێ بکاتەوە، وەڵامی ئاڵەنگارییە کەلتوری و کۆمەڵایەتییەکان بداتەوە و لە کۆتاییدا بەشداریی لە پێکهێنانی ناسنامەی مرۆڤ بکات، بۆیە ئەم جۆرە ململانێیە وەک، توخمێکی داینامیکی دەمێنێتەوە کە هونەر بەرەو پێشکەوتنی بەردەوام دەبات.
[email protected]
