وشــــكەساڵی، هـــــەڕەشە لــە گوندەكانی سنووری قۆرەتوو دەكات

راپۆرتی/ ئارۆ سامان 

تێکڕای ئەو ئاوەی کە دەگاتە حەوزی دیجلە و فورات بەراورد بە ساڵی رابردوو بە رێژەی 27 % کەمی کردووە

مەحمود قەجەر گەورەترین گوندی سنووری خانەقینە و هاوشانی قەزای قەسری شیرینی پارێزگای كرماشانە لە رۆژهەڵاتی کوردستان، بەهۆی وشكەساڵیی و كەم ئاوییەوە هەڕەشەی چۆڵكردنی لەسەرە، دانیشتووانەكەشی داواكارن دەستبەجێ حكومەت فریایان بكەوێت.
نەوزاد حەمید دانیشتوویەكی گوندی مەحمود قەجەرە بۆ كوردستانی نوێ وتی: بە داخەوە رۆژ لە دوای رۆژ ئاوی خواردنەوە و تەنانەت ئاوی مەڕوماڵاتیش رووی لە كەم بوونە، هۆكارەكەشی بەهۆی كەمیی بارانبارین و بەرزیی پلەكانی گەرمایە، بەشی زۆریی بیرەكان وشكبوون و كانیاوەكانیش چەندین ساڵە بەشی زۆریان وشكبوون و نەژیاونەتەوە.
وتیشی: رۆژانە هەندێك لە بیرەكان كەمتر لە سەعاتێك ئاویان هەیە و دواتر دەبێت چەند سەعات و چەند رۆژێك چاوەڕوان بیت، بۆئەوەی ئاویان تێ بێتەوە.

داوای هاوکاری لە حکومەت
حەمید عەبدوڵڵا ئەنجومەنی گوندی مەحمود قەجەر بۆ كوردستانی نوێ باس لەوە دەكات: ئاوی خواردنەوە و مەڕوماڵات لە سنووری گوندەكانی مەحمود قەجەر و سەرقزڵ و چەند ناوچەیەكی دیکە روو لە كەمییە و رۆژ بە رۆژ زیاتر كەم دەكات، بەهۆی كەمیی بارانبارین، بەرزیی پلەكانی گەرماو كەمیی سەرچاوەكانی ئاوەوە.
وتیشی: ئێستا کە لە كۆتایی مانگی تەمموزداین و مانگی ئابمان لە بەردەمدایە، ئەمەش وادەكات سنوورەكە زیاتر گەرم بێت، لە بەرامبەریشدا بەهۆی نەبوونی سەرچاوەی ئاو جگە لە بیر مەترسیی وشكەساڵی زیاتر سەرهەڵدەدات.
بە ئامانجی چارەسەر ئەنجومەنی گوندی مەحمود قەجەر لەگەڵ بەڕێوەبەری ناحیەی قۆرەتوو لەسەر هێڵە بۆ ئەوەی چارەسەری دۆخەکە بکەن و کارێک بکەن کەم ئاویی کەمتر کاریگەریی لەسەر دانیشتووانی گوندەکە هەبێت.

بەڕێوەبەری ناحیەی قۆرەتوو: تەواوی هەوڵی خۆمان دەخەینەگەڕ بۆ ئەوەی رێگە نەدەین كەمئاوی كاریگەریی خراپی لەسەر گوندنشینان هەبێت، هەروەها ئاو بۆ مەڕوماڵاتیش دابین دەكەین

سوود نەبینین لە پۆندەکان
هەڵگورد ئەحمەد شارەزا لە بواری ئاودێریی بۆ كوردستانی نوێ وتی: گوندەكانی هاوسنوور لەگەڵ قەسری شیرین و ناوچەكانی دیکە بە تایبەت گوندەكانی مەحمود قەجەر، ئەلی میر، سەرقزڵ و ئەو گوندانەی كە بەیەكەوە گرێدراون، چەند سەرچاوەیەكی ئاویان هەیە، بەڵام ئاسانكاریی نەكراوە بۆ ئەوەی سوودیان لێ وەربگیرێت، بەتایبەت ئاوی قۆرەتوو كە سنوورەكانی ئەو گوندانە و قەسری شیرین لە یەك جیادەكاتەوە، دواتر ئەو پۆندانەی لەو سنوورەدا دروستكراون، پۆندی سەرقزڵ و ئەلی میر نەتوانراوە وەك پێویست سوودیان لێ وەربگیرێت.
ئاماژەی بۆ ئەوەشدا: زۆر گرنگە لە بەرامبەر مەترسیی چۆڵكردنی ئەو گوندانەدا حكومەت بەرنامەی تۆكمەی هەبێت، لە رووی ئاودێریی و خزمەتی كشتوكاڵی و بیرۆكەی نوێ بۆ ئەوەی بژێویی و داهاتی دارایی و چەندین لایەنی گرنگی دیکە بۆ هاووڵاتییانی گوندەكە بەدەست بێت.
هەوڵی چارەسەر
سەردار محەمەد بەڕێوەبەری ناحیەی قۆرەتوو بە كوردستانی نوێی راگەیاند: چاودێریی دۆخی تەواوی سنوورەكە دەكەین و لەگەڵ هاووڵاتییانی ئەو گوندانەدا بە شێوەیەكی مەیدانی لەسەر هێڵین، رۆژانە چاومان پێیان دەكەوێت و هەوڵدەدەین لە هەر گوندێك كێشەی كەمئاوی هەبێت دەستبەجێ چارەسەری بكەین.
وتیشی: تائێستا هیچ رێنمایی یان بڕیارێك نییە لە ئیدارەی گەرمیانەوە كە چی بۆ ئەو گوندانە دەكرێت و بەچ شێوەیەك رێگەكانی چارەسەر بەكاردەهێنرێت، بەڵام وەك خۆمان بە شێوەیەكی زانستی بەدواداچوون بۆ بیری ئاوەكان دەكەین و هەوڵدەدەین چارەسەریان بكەین.
جەختیكردەوە: تەواوی هەوڵی خۆمان دەخەینەگەڕ بۆ ئەوەی رێگە نەدەین كەم ئاوی كاریگەریی خراپی لەسەر هاووڵاتییانی ئەو گوندانە هەبێت، هەروەها ئاو بۆ مەڕوماڵاتیش دابین دەكەین و رێگەچارەسەرەكان وەك ئیدارەی ناحیە لە بەردەستدان، بەڵام هیچ ژوورێكی عەمەلیات دانەنراوە بە مەبەستی وشكەساڵی، رەنگە هێشتا مەترسیی وشكەساڵی لەسەر ناوچەكە جدی نەبێت.
باسی لەوەشکرد: بە تانكەر ئاو بۆ گوندنشینان دەگوازینەوە و هەرچییەكمان پێ بكرێت بۆیانی دەكەین، هەروەها ماوەیەك پێش ئێستا ناوی تەواوی ئەو جووتیارانە تۆماركراون كە پێشووتر زیان بە بەرهەمەكانیان گەیشتووە بە مەبەستی قەرەبووكردنەوەیان و ئەوپەڕی هەوڵ دەدەین بۆئەوەی زیان بەر گوندنشینان نەکەوێت.

دۆخەکە لە تەواوی عیراقدا
گۆڕانی کەشوهەوا و کەمیی رێژەی باران بارین لە زستانی ئەمساڵدا وایکرد زیاتر کاریگەرییەکانی کەم ئاوی لە تەواوی ناوچە جیاوازەکانی عیراقدا دەرکەون، وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەکانیش بەردەوامە لە هەوڵەکانی بۆ چارەسەرکردنی ئەو قەیرانانەی بەهۆی گۆڕانی کەشوهەواوە رووبەڕووی وڵات دەبێتەوە.
لە نوێترین لێدوانیدا خالید شەماڵ وتەبێژی وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەکانی عیراق رایگەیاند: دۆخی کەم ئاویی لە عیراق بۆ کەمیی بارانبارین و کەمیی داهاتی ئاوی وڵاتانی سەر رووبارەکان (تورکیا، ئێران و تا رادەیەک سوریا) دەگەڕێتەوە و ئەمساڵ یەکێکە لە وشکترین ساڵەکانی عیراق لە دوای ساڵی 1933وە.
وتیشی: تێکڕای ئەو ئاوەی کە دەگاتە حەوزی دیجلە و فورات بەراورد بە ساڵی رابردوو بە رێژەی 27 % کەمی کردووە و ئێستا گلدانەوەی ئاو لە بەنداو و کۆگاکاندا رێژەی %8ی کۆی توانای هەڵگرتن پێکدەهێنێت، کە بەراورد بە ساڵی رابردوو بە رێژەی %57 کەمی کردووە.
هەر لەوبارەیەوە، لوئەی موختار وتەبێژی وەزارەتی ژینگە لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاند: پارێزگاکانی باشوور وەک بەسرە، میسان و زیقار زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە و بەهۆی گۆڕانی کەشوهەواوە زۆربەی هۆڕەکانیان وشکی کردووە.